ကထိန္

ကထိန္ တန္ေဆာင္မုန္းလသည္ မီးရႈး၊ မီးတိုင္၊ ဆီမီးတို႔ကို ထြန္းလင္းေတာက္ပေစေသာလျဖစ္၏။ ဗုဒၶဘာသာဝင္ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔သည္ တန္ေဆာင္မုန္းလ၌ "ကထိန္ပြဲေတာ္" ကို အစဥ္အလာမျပတ္ က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ "ကထိန္" သည္ "ကထိန" ဟူေသာ ပါ႒ိကို ျမန္မာမႈျပဳကာ ျမန္မာေဝါဟာရသို႔ ေျပာင္းလဲထားေသာ အမည္ျဖစ္၏။ ကထိန္ ဟူသည္ သကၤန္းျဖတ္ျခင္း၊ ခ်ဳပ္ျခင္း၊ ဆိုးျခင္း၊ လႉျခင္း၊ ခင္းျခင္း စေသာ ကထိန္အမႈႏွင့္ စပ္သမွ် အရာအားလုံးကို ၿခဳံငုံ၍ ေခၚေဝၚသုံးစြဲေသာ အမည္ေဝါဟာရပင္ျဖစ္သည္။ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ပါေဝယ်တိဳင္းသား၊ ဘဒၵဝဂၢီရဟန္းသုံးက်ိပ္တို႔ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ "ရဟန္းေတာ္မ်ား အဓိ႒ာန္တင္ သကၤန္းသုံးထည္တို႔တြင္ တစ္ထည္ထည္ကို ထား၍ မပင္မပန္း ေပါ့ပါး႐ႊင္လန္းစြာ သြားနိုင္ၾကပါေစ၊ သကၤန္းရွားပါး ႏြမ္းပါးျခင္းမွ ကင္းၾကပါေစ" ဟူေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ ေရွးေရွးေသာ ဘုရားရွင္တို႔၏ အစဥ္အလာအတိုင္း ကထိန္သကၤန္းအလႉသည္ ထူးျခားေသာ ဝိနည္းကံႏွင့္အညီ လႉရေသာေၾကာင့္ ထူးျခားေသာ အလႉျဖစ္၏။ ကထိန္သကၤန္းကပ္လႉပြဲ ခြင့္ျပဳေသာ ကာလမွာ သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္ေန႕မွ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေန႕အထိ တစ္လတာ ကာလျဖစ္ပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ကထိန္ခင္းရာတြင္ ႏွစ္ထပ္သကၤန္းႀကီး၊ အေပၚ႐ုံ ဧကသီ၊ ခါးဝတ္သင္းပိုင္ဟူေသာ သုံးထည္ေသာ သကၤန္းတို႔တြင္ တစ္ထည္တည္းေသာ သကၤန္းျဖင့္သာ ကထိန္ခင္းခြင့္ျပဳသည္။ ထိုသုံးထည္ေသာ သကၤန္းတို႔တြင္လည္း အလႉရွင္က မိမိအလိုအေလ်ာက္ သဒၶsafsdfsdf ေပါက္၍ လႉဒါန္းေသာ သကၤန္းသည္သာ ကထိန္ခင္းထိုက္ေသာ သကၤန္းျဖစ္၏။ ကထိန္သကၤန္း လႉဒါန္းရာ၌လည္း ပုဂၢိုလ္၊ ဂိုဏ္းဂဏတို႔ကို ရည္မွန္း၍ လႉဒါန္းျခင္းမျပဳရေပ။ သံဃာ့ဂုဏ္ကိုသာ အာ႐ုံျပဳ၍ လႉဒါန္းရသည္။ သံဃာ့ဂုဏ္ကိုသာ အာ႐ုံျပဳ၍ လႉဒါန္းရသည္။ သံဃာ့ဂုဏ္ကို လႉဒါန္းမွသာလွ်င္ ကထိန္အလႉေျမာက္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကထိန္အလႉရွင္သည္ မိမိပိုင္သကၤန္းတစ္ထည္ထည္ကို သံဃာေရွ႕ေမွာက္သို႔ အေရာက္ေဆာင္၍ "ဤကထိန္လ်ာသကၤန္းကို သံဃာအား လႉဒါန္းပါ၏။" ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ "ဤကထိန္လ်ာသကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းေတာ္မူၾကပါ" ဟူ၍ လည္းေကာင္း ႏႈတ္ႁမြက္၍ လႉဒါန္းရမည္ျဖစ္သည္။ ကထိန္ခင္းျခင္းေၾကာင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား ရအပ္သည့္အက်ိဳးတရားမ်ားမွာ - ဒါယကာတစ္ဦးဦးက မအပ္ေသာ အသုံးအႏႈန္းျဖင့္ ဆြမ္းစားပင့္ေသာ္လည္း အနီးရွိရဟန္းမ်ားကို မပန္ၾကားဘဲ ႐ြာတြင္းသို႔ သြားနိုင္ျခင္း။ တိစီဝရိတ္ အဓိ႒ာန္တင္ထားေသာ သကၤန္းကို မယူေဆာင္ဘဲ သြားလိုရာသို႔ သြားနိုင္ျခင္း။ ရလာသမွ်ေသာ သကၤန္းတို႔ကို အဓိ႒ာန္ဝိကပၸနာ မျပဳဘဲ ဝတ္႐ုံဆင္ျမန္းနိုင္ျခင္း။ မအပ္ေသာ ပင့္နည္းျဖင့္ ဆြမ္းစားပင့္ေသာ္လည္း ေလးပါး၊ ေလးပါးထက္ပိုေသာ ရဟန္းတို႔ စုေပါင္း ခံယူဘုဥ္းေပးနိုင္ျခင္း။ ကထိန္ခင္းရာ ေက်ာင္းတိုက္အတြင္း ျဖစ္ေပၚလာေသာ သကၤန္းမ်ားကို ကထိန္ခင္းေသာ ရဟန္းတို႔က သုံးစြဲနိုင္ျခင္း။ ဟူေသာ အက်ိဳးတရားငါးပါးတို႔ကို ရရွိခံစားနိုင္ပါသည္။ ဝါတြင္းကာလ၌ ဝါမက်ိဳးမျပတ္ေအာင္ ေစာင့္စည္းထိန္းသိမ္းေနထိုင္ၾကသည့္ သံဃာေတာ္မ်ားအား ခ်ီးျမႇောက္ဂုဏ္ျပဳသည့္အေနျဖင့္ ထိုအာနိသင္ (အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ) ငါးမ်ိဳးကို တေပါင္းလျပည့္တိုင္ေအာင္ ငါးလက်ယ္ျပန႔္စြာရရွိေစရန္ ျပဳလုပ္ျခင္းကို ကထိန္ခင္းျခင္းဟု ေခၚေပသည္။ ကထိန္အာနိသင္ ငါးမ်ိဳးသည္ ကထိန္သကၤန္းတည္းဟူေသာ ဝတၳဳပစၥည္းေၾကာင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား လိုက္နာက်င့္သုံးရသည့္ သိကၡာပုဒ္အခ်ိဳ႕ ေခတၱခဏ ကင္းလြတ္သက္သာခြင့္ရသြားျခင္းျဖစ္သည္။ ဤသည္ကိုပင္ ဘုရားရွင္တို႔ ခ်ီးမြမ္းျခင္းျဖစ္၏။ ျမတ္စြာဘုရား၏ အာဏာစက္ျဖစ္သည့္ ဝိနည္းသိကၡာပုဒ္တို႔ကို ေခတၱခဏ ပယ္ႏုတ္နိုင္သည္မွာ ကထိန္အလႉတစ္ခုတည္းသာရွိေပသည္။ ကထိန္သကၤန္းလႉဒါန္းၾကေသာ အလႉရွင္မ်ားမွာလည္း အက်ိဳးတရားမ်ားကို ရရွိခံစားၾကရမည္ျဖစ္ေပသည္။ ထိုအက်ိဳးတရားမ်ားကား- သြားေလရာရာ အရပ္တို႔၌ အေႏွာင့္အယွက္မရွိ၊ ေဘးကင္းစြာ သြားရျခင္း။ မိမိပိုင္ပစၥည္းမ်ားကို ရန္သူတို႔ မဖ်က္ဆီးနိုင္ျခင္း။ စားေကာင္းေသာက္ဖြယ္ အထူးေပါမ်ား၍ အစားအတြက္ ေဘးမျဖစ္နိုင္၊ အဆိပ္မသင့္နိုင္ျခင္း။ မိမိပိုင္ပစၥည္မ်ားကို ကာလၾကာျမင့္စြာ ေမ့ေလ်ာ့ေနေသာ္လည္း မဆုံးပါးနိုင္ျခင္း။ ပစၥည္းမ်ားရွာေဖြရာတြင္ သူတကာတို႔ထက္ထူး၍ အစုလိုက္ အပုံလိုက္ ရျခင္း။ ႐ုပ္ရည္အဆင္း ေခ်ာေမာလွပျခင္း။ "ပဲသုကူပစ္ပြဲ" သည္လည္း တန္ေဆာင္းမုန္းလ၏ ပြဲတစ္ပြဲျဖစ္သည္။ ပံသုကူပစ္ပြဲသည္ အျခားပြဲမ်ားကဲ့သို႔ လူစုလူေဝးျဖင့္ ထင္ထင္ရွားရွား က်င္းပေသာ ပြဲမ်ိဳးမဟုတ္၊ လူအမ်ားကြယ္ရာမွာတြင္ျဖစ္ေစ၊ ညေမွာင္ခ်ိန္တြင္ျဖစ္ေစ၊ သကၤန္းစသည့္ သံဃာ့အသုံးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို တိတ္တဆိတ္ စြန႔္ပစ္လႉဒါန္းၾကေသာပြဲမ်ိဳးျဖစ္သည္။ ပံသုကူပစ္ပြဲသည္ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား က်င့္စဥ္ဓမၼမ်ားျဖစ္ေသာ ဓုတင္ ၁၃ ပါးတြင္ တစ္ပါးအပါအဝင္ျဖစ္သည့္ ပံသုကူဓုတင္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ ျဖစ္ေပၚလာေသာပြဲျဖစ္၏။ "ပံသုကူဓုတင္" အက်င့္ဟူသည္မွာ ဒါယကာ ဒါယကာမမ်ားက တိုက္ရိုက္လႉဒါန္းသည့္ သကၤန္းကိုပယ္၍ လူတို႔စြန႔္ပစ္ထားေသာ အဝတ္မ်ားကို ေကာက္ယူစုေဆာင္ၿပီး၊ ခ်ဳပ္၊ စပ္၊ ဆိုးထားေသာ သကၤန္းကိုသာ ဝတ္႐ုံျခင္းျဖစ္သည္။ ဤတန္ေဆာင္မုန္းလသည္ကား ဗုဒၶဘာသာဝင္သူေတာ္စင္တို႔ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈျပဳရာပြဲေတာ္ အမ်ားဆုံးေသာ ကာလျဖစ္၏။ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈဟူသည္ လူ၊ နတ္၊ နိဗၺာန္ သုံးတန္ေသာ ခ်မ္းသာကို ေပးစြမ္းနိုင္ေသာေၾကာင့္ ဤတန္ေဆာင္ကာလသမယ၌ မိမိတို႔ စြမ္းအားအေလ်ာက္ ကူသိုလ္ေကာင္းမႈအစုစုတို႔ကို ျဖည့္က်င့္ျပဳလုပ္ပြားမ်ားအားထုတ္နိုင္ၾကပါေစေၾကာင္း နိဗၺာန္အက်ိဳးေမွ်ာ္၍ ႏွိုးေဆာ္တင္ျပရပါသည္။ ဟူေသာ အက်ိဳးတရားမ်ားကို ရရွိခံစားနိုင္မည္ျဖစ္ေပသည္ တန္ေဆာင္တိုင္ပြဲေတာ္ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေန႕သည္ သီတင္းကြၽတ္ လျပည့္ေန႕ ကဲ့သို႔ပင္ ဗုဒၶဘာသာႏြယ္ဝင္တို႔၏ ေန႕ထူး ေန႕ျမတ္ တေန႕ပင္ ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေန႕၌ က်င္းပေလ့ ရွိေသာ တန္ေဆာင္တိုင္ ပြဲေတာ္သည္ ဘုရားရွင္အား ဆီမီးထြန္းညွိ ပူေဇာ္သည့္ ပြဲေတာ္ ျဖစ္သကဲ့သို႔ ကထိန္သကၤန္း ကပ္လႉခြင့္ရေသာ ေနာက္ဆုံးေန႕ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေန႕သည္ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္က အဇာတသတ္ မင္းႀကီး အမႉးျပဳေသာ ပရိသတ္တို႔အား သာမညဖလသုတ္ေတာ္ ေခၚ ရဟန္းျပဳရ အက်ိဳးျပ တရားေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ ေန႕ထူးေန႕ျမတ္ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္သည္။ သာမညဖလ အခါေတာ္ေန႕ ထီးနန္းရယူ ပိုင္ဆိုင္လိုမႈတည္း ဟူေသာ အလို ေလာဘေၾကာင့္ ဆရာမိုက္၏ တိုက္တြန္းမႈျဖင့္ မိမိ၏ ေမြးဖခင္ရင္းကို သတ္မိမွားသူ အဇာတသတ္မင္းသည္ မိမိအမွားကို သိျမင္ၿပီး ေနာင္တႀကီးစြာရကာ စားမဝင္ အိပ္မေပ်ာ္ ျဖစ္ေနသည္။ ထိုသို႔ ျဖစ္ေနစဥ္ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ည၏ ေအးခ်မ္း သာယာၾကည္လင္မႈကို ျမင္ေတြ႕ရေသာ အခါ ယခုလို ေန႕မ်ိဳး၌ အဘယ္သို႔ေသာ ရဟန္း သာမေဏ၊ အဘယ္သို႔ေသာ ျဗဟၼဏတို႔ထံ ဆည္းကပ္ရလွ်င္ ေကာင္းမည္နည္းဟု ေတြးေတာမိကာ မင္းခ်င္းတို႔အား ဖြင့္ဟ တိုင္ပင္မိပါသည္။ မင္းခ်င္းတို႔ကလည္း မင္း လိုလိုက္ မင္းႀကိဳက္ ေဆာင္တတ္ေသာ အခြင့္အေရးသမားမ်ား ပီပီ မိမိတို႔ ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္သည့္ မိစၥာဒိ႒ိ ဆရာႀကီး ေျခာက္ဦးတို႔အား အသီးသီး ၫႊန္ျပၾကရာ အဇာတသတ္မင္းက နားမဝင္ေခ်။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျဖစ္ေသာ ေဆးဆရာ ဇီဝကကမူ မည္သို႔မွ် မေလွ်ာက္တင္ဘဲ ႏႈတ္ဆိတ္၍ ေနသည္ကို အဇာတသတ္မင္းႀကီး ျမင္ေတြ႕ရေသာ အခါ ဆရာ ဇီဝက အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိတ္ဆိတ္ေနပါသနည္းဟု ေမးေတာ္မူပါသည္။ ထိုအခါ အခြင့္ေကာင္းကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနသူ ဆရာ ဇီဝကသည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ဂုဏ္ေတာ္မ်ားကို ခ်ီးမြမ္းကာ ဂုဏ္ေတာ္ ကိုးပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေတာ္မူေသာ အကြၽန္ုပ္၏ ဆရာ ဘုရားရွင္သည္ ကြၽန္ေတာ္မ်ိဳး၏ သရက္ဥယ်ာဥ္၌ မ်ားစြာေသာ ရဟန္း ပရိသတ္ ၿခံရံကာ သီတင္းသုံးလ်က္ ရွိပါေၾကာင္း၊ ဘုရားရွင္အား အရွင္မင္းႀကီး ဆည္း ကပ္ရပါမူ အရွင္မင္းႀကီး၏ စိတ္ေတာ္သည္ ၾကည္လင္ ေအးခ်မ္း လာပါလိမ့္မည္ဟု ေလွ်ာက္တင္ေလသည္။ ေဆးဆရာ ဇီဝက၏ အက်ိဳးသင့္ ေလွ်ာက္ထား တင္ျပမႈကို အဇာတသတ္ မင္းႀကီး ၾကားရေသာ အခါ ဝမ္းသာအားရ ျဖစ္ေတာ္မူ၍ ဆင္ျမင္းဗိုလ္ပါ ၿခံရံလ်က္ ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားလွေသာ အစီအစဥ္ျဖင့္ ညတြင္းခ်င္းပင္ ဆရာ ဇီဝက၏ ဥယ်ာဥ္ေတာ္သို႔ ႂကြခ်ီေတာ္မူပါသည္။ ရဟန္းအေပါင္း ၿခံရံလ်က္ သီတင္းသုံး ေနေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကို ဖူးေတြ႕ရေသာ အခါ အဇာတသတ္ မင္းႀကီးက ေမးျမန္း ေလွ်ာက္ထားသျဖင့္ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္သည္ သာမညဖလ သုတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူသည္မွာ ခဝဲပန္း လွိုင္လွိုင္ပြင့္ေသာ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ ညခ်မ္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို႔ ဘုရားရွင္သည္ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေန႕တြင္ သာမည ဖလသုတ္ေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူျခင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ တန္ေဆာင္ မုန္းလျပည့္ေန႕ကို သာမညဖလ အခါေတာ္ေန႕ဟု သတ္မွတ္ ေခၚေဝၚၾကျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ။