ငယ္ဘဝ
ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ို ကို ၁၈၉၃ ခု၊ ဧျပီလ ၂၃ ရက္ေန့တြင္ ဖြားျမင္သည္။ ေျမာင္းျမျမို့ ေဆးဆရာျကီး ဦးဘိုးေစာ၊ ေဒၚျမစ္ တို့၏ သားျဖစ္သည္။ သတၱမတန္းအထိ ေျမာင္းျမျမို့တြင္ ပညာသင္ျကားခဲ့ျပီး သတၱမတန္းကို အထူးေအာင္ျမင္သျဖင့္ စေကာလားရွစ္ (ေခၚ) ပညာသင္ဆု ကို ရခဲ့သည္။ ထို့ေနာက္ ရန္ကုန္ျမို့၊ စိန္ေပါလ္ေက်ာင္း တြင္ ဆက္လက္ ပညာသင္ျကားရာ ၁၀ တန္းကို အထူးေအာင္ကာ ပညာသင္ဆုရျပန္သည္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္၊ ဘီေအ အထက္တန္းတြင္ သင္ေနဆဲ မ်က္စိေရာဂါေျကာင့္ ေက်ာင္းမွထြက္ခဲ့သည္။[၁]
ေက်ာင္းဆရာဘဝ
ဦးဘခ်ိုသည္ ေက်ာင္းထြက္ျပီးေနာက္ သကၠရာဇ္၁၂၈၂-ခုနွစ္တြင္ အမ်ိုးသားတကၠသိုလ္ ထူေထာင္ရာတြင္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္၍ ေပါင္းတည္ျမို့နွင့္ ဟသၤာတျမို့မ်ားတြင္ ေက်ာင္းဆရာအျဖစ္ အမႈထမ္းခဲ့သည္။ အမ်ိုးသားေကာလိပ္မ်ားဖြင့္လွစ္သည့္အခါ အစိုးရအလုပ္မွ နႈတ္ထြက္လိုက္ျပီး အမ်ိုးသားေကာလိပ္တြင္ ျမန္မာစာသင္ျကားပို့ခ်ခဲ့သည္။ ၁၉၂၀ တြင္ ေဒၚလွေမနွင့္ လက္ထပ္သည္။ [၂]
စာေပေရးရာစြမ္းေဆာင္ခ်က္
ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ို၏ ဇနီး ျမန္မာအမ်ိုးသမီး ကုမၼာရီအသင္း၏ တြဲဖက္အတြင္းေရးမႉး ေဒၚလွေမ
ဦးဘခ်ိုသည္ ေလာကီ ေလာကုတၱရာ နွစ္ျဖာေသာ စာေပ ဗဟုသုတ တို့တြင္ နွံ့စပ္သူ ျဖစ္၏။ ျမန္မာ့အလင္းမဂၢဇင္း၊ နွစ္ပါးျကည္ဂ်ာနယ္၊ ဗနၶုလဂ်ာနယ္ မ်ားတြင္ ဝင္ေရာက္ ေရးသားခဲ့ရာ မွ ရန္ကုန္ အေရွ့ပိုင္း ေရေက်ာ္ရပ္ တြင္ စာပံုနွိပ္တိုက္ တစ္ခု ဖြင့္လွစ္ တည္ေထာင္ ကာ ၁၉၂၅ တြင္ ဒီးဒုတ္ဂ်ာနယ္ ကို ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ သူ၏ ဒီးဒုတ္ဂ်ာနယ္ ကို အမ်ိုးသား လြတ္လပ္ေရး တိုက္ပြဲ၊ အမ်ိုးသား ပညာေရး၊ အမ်ိုးသား ယဉ္ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းေရး တို့အတြက္ ေရွ့တန္းေအာင္လံ ဂ်ာနယ္ တစ္ေစာင္ ဟု သိခဲ့ျကသည္။ ထိုဂ်ာနယ္၏ အမည္ကို သူ့အမည္တြင္ တြဲျပီး ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ို ဟု အမ်ားက သိခဲ့ျကသည္။ “ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ို” အမည္အျပင္ “ဒိုးဒိုးေဒါက္” “က်ူေကာက္” “ေကသာ” “စပယ္” “ဥကၠလာ-မခင္စိန္” “အမိုက္မေလး” စေသာ အမည္မ်ားျဖင့္လည္း ဝတၳုေဆာင္းပါး မ်ားစြာကို ေရးသားခဲ့ေသးသည္။ သကၠရာဇ္ ၁၂၉၈ (ခရစ္နွစ္ ၁၉၃၆ ခုနွစ္) တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ သတင္းစာဆရာ အသင္းျကီး ျဖစ္ေပၚေရးကို အထူးအားေပး ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူလည္း ျဖစ္ေပသည္။ စစ္မျဖစ္မီ တစ္နွစ္ျဖစ္ေသာ သကၠရာဇ္ ၁၃၀၂ ခုနွစ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ စာေရးဆရာမ်ား အသင္းျကီး၏ ဥကၠဌ အျဖစ္လည္း ေရြးေကာက္တင္ေျမာက္ျခင္း ခံရေပေသးသည္။ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ို ျပုစုခဲ့ေသာ စာေပမ်ားတြင္ စမအဖြင့္က်မ္း၊ ဦးပုည-သာသနာေလွ်ာက္အေျဖ၊ ဂီတဝိေသာဓနီက်မ္း၊ ေဗြသီဟာဝတၳု၊ တိုင္းျပု-ျပည္ျပု စသည္တို့လည္းပါဝင္ခဲ့သည္။
အမ်ိုးသားေရးစြမ္းေဆာင္ခ်က္
ဦးဘခ်ိုသည္ ဂ်ပန္ေခတ္ အစိုးရ လက္ထက္တြင္ အတိုင္ပင္ခံလွြတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ လံုးဝ လြတ္လပ္ေရးရရွိေရးျကိုးပမ္းရန္အတြက္၊ ဖ-ဆ-ပ-လ အဖြဲ့ခ်ုပ္ဖြဲ့စည္းေသာအခါ ဝင္ေရာက္ေဆာင္ရြက္သည္။ တိုင္းျပုျပည္ျပု လွြတ္ေတာ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ ဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲေရးေကာ္မတီအဖြဲ့ဝင္ ဗိုလ္ခ်ုပ္ေအာင္ဆန္း သခင္ျမတို့နွင့္ အတူ အထူးအပင္ပန္းခံ၍ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ ထီးလင္းျမို့တြင္ က်င္းပေသာ ခ်င္း-ဗမာ ခ်စ္ျကည္ေရး ေက်ာက္တိုင္ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနားသို့ ဗိုလ္ခ်ုပ္ေအာင္ဆန္း ကိုယ္စားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ျပန္ျကားေရးဝန္ျကီးအေနျဖင့္လည္းေကာင္း တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၄၇ ခုနွစ္တြင္ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ျကီး ျပန္ျကားေရး ဝန္ျကီးဌာနဝန္ျကီး ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ို သည္ ဗုဒၶဘာသာ ကို နိုင္ငံေတာ္ဘာသာ အျဖစ္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ၁၉၄၇ ခုနွစ္ ဖြဲ့စည္းအုပ္ခ်ုပ္ပံုအျခခံဥပေဒတြင္အသိအမွတ္ျပု ျပ႒ဌာန္းေရး ပထမဆံုးေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။[၃]
ဘဝနိဂံုး
၁၉၄၇ ခု၊ဇူလိုင္လ ၁၉ ရက္ေန့၊နံနက္ ၁၀ နာရီ ၃၇ မိနစ္တြင္ ေခါင္းေဆာင္ျကီးမ်ားနွင့္အတူ လုပ္ျကံခံရျပီး မြန္းလြဲ ၁ နာရီ ၄၅ မိနစ္အခ်ိန္တြင္ ကြယ္လြန္သည္။ အာဇာနည္ေခါင္းေဆာင္ျကီး ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ို ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ ဇနီးေဒၚလွေမနွင့္ သမီးမ်ား မခင္နု၊ မခင္ပု၊ ေမေမခင္၊ ခင္ခင္ဦးတို့ က်န္ရစ္သည္။
ကိုးကား
↑ https://sites.google.com/site/myanmarsite1/home/dipinkaryarbudda/didoteubacho
↑ http://yinminkhine.multiply.com/journal/item/332
↑ http://chintolk.no/thawngpang/?p=482
(၁) ၁၉၈၉ခုနွစ္၊(၄၂)နွစ္ေျမာက္ အာဇာနည္ေန့ အထိမ္းအမွတ္စာေစာင္၊ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံေတာ္အစိုးရျပန္ျကားေရးဝန္ျကီးဌာန၊ျပန္ျကားေရးနွင့္ အသံလွြင့္ဦးစီးဌာနမွ ထုတ္ေဝသည္။ (၂) သုတ၊ေမာင္။ စာဆိုေတာ္မ်ားအတၳုပတၱိ။ တတိယအျကိမ္နွိပ္။ ရန္ကုန္၊ဇြဲပံုနွိပ္တိုက္၊ ၁၉၆၈။
