ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္
ဤစာမ်က္နွာကို ေစာင့္ျကည့္ရန္
ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဆိုသည္မွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိုးစုမ်ားနွင့္ တိုင္းရင္းသားျပည္သူ့ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အတူတကြ စုေပါင္းဖြဲ့စည္းသည့္ နိုင္ငံေရးအုပ္ခ်ုပ္ပံုနည္းစနစ္တစ္မ်ိုးျဖစ္သည္။ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဆိုသည့္အသံုးအနႈန္းကိုလည္း ျပည္ေထာင္စုနိုင္ငံတစ္နိုင္ငံ၏ အခ်ုပ္အျခာအာဏာကို ျပည္ေထာင္စုအစိုးရနွင့္ ဖြဲ့စည္းပံုပါ တိုင္း၊ ေဒသ၊ ျပည္နယ္၊ စီရင္စု အစိုးရမ်ားအျကား ဖြဲ့စည္းပံုအရ လက္ေတြ့ခြဲေဝက်င့္သံုးသည့္ အစိုးရအုပ္ခ်ုပ္ေရးယနၱရားစနစ္ကို ရည္ညွြန္းေဖာ္ျပရန္ အသံုးျပုေလ့ရွိျကသည္။ (ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ျဖစ္၍၊ ယူနစ္ေထရီစနစ္သည္ တစ္ျပည္ေထာင္သြင္ စနစ္မွ်သာျဖစ္သည္ကို သတိျပုရာသည္။) ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ဒီမိုကေရစီနည္းဥပေဒသမ်ားနွင့္၊ အမ်ိုးသားအစိုးရနွင့္ ျပည္နယ္၊ ေဒသ တိုင္းအစိုးရမ်ားအျကား အုပ္ခ်ုပ္ေရးအာဏာမွ်ေဝသံုးစြဲလ်က္ ဖက္ဒရယ္ေခၚျပည္ေထာင္စုအျဖစ္ ေဖာ္ေဆာင္သည့္ လက္ေတြ့လမ္းစဉ္မ်ားအေပၚတြင္ အေျခတည္သည္။ ပါဝင္ေဖာ္ေဆာင္သူမ်ားကိုမူ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ေဖာ္ေဆာင္ေရးသမားမ်ား၊ ဖက္ဒရယ္လစ္မ်ားဟု မျကာခဏ ေခၚေလ့ရွိျကသည္။
ဥေရာပတြင္မူ ေဒသနၱရအဆင့္၊ အမ်ိုးသားအဆင့္၊ အဆင့္ျမင့္အမ်ိုးသားအဆင့္မ်ားတြင္ ခြဲေဝအာဏာသံုးစြဲသည့္ ဘံုျပည္ေထာင္စုအစိုးရ သေဘာက်သူမ်ားကို ျပည္ေထာင္စုစနစ္သမား၊ ဖက္ဒရယ္လစ္မ်ားဟု ေခၚဆိုေဖာ္ျပေလ့ရွိျကသည္။ ဥေရာပရွိ ျပည္ေထာင္စုစနစ္သမားမ်ား၊ ဖက္ဒရယ္လစ္မ်ား အမ်ားစုသည္ ဥေရာပသမဂၢအတြင္း ဤစနစ္ပိုမိုဖြံ့ျဖိုးမႈကို ဆက္လက္တိုးတက္ေစလိုျကသည္။ ဥေရာပျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ဥေရာပ စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလတြင္ အစျပုခဲ့ျပီး၊ အထူးအေရးပါသည့္ ကနဦး စတင္လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွာ ျဗိတိန္ဝန္ျကီးခ်ုပ္ ဝင္စတန္ခ်ာခ်ီ၏ ၁၉၄၆ ခုနွစ္တြင္ ဇူးရစ္ျမို့၌ ေျပာျကားသည့္ မိန့္ခြန္းျဖစ္သည္။
ကေနဒါတြင္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ လြတ္ေျမာက္ေရးသမားမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို စံျပုေလာက္စြာပင္ ေထာက္ပံ့အားျပုေပးေနသည္။
ဥပမာအားျဖင့္ အာဂ်င္တီးနား၊ ဩစေျတးလ်၊ ဘရာဇီး၊ အိနၵိယနွင့္ မကၠဆီကိုအစိုးရယနၱရားမ်ားကိုလည္း ျပည္ေထာင္စုစနစ္ဖက္ဒရယ္နည္းဥပေဒသမ်ားျဖင့္ ဖြဲ့စည္းျကရသည္။
ျပည္ေထာင္စုစနစ္(ဖက္ဒရယ္စနစ္)သည္ ဘယ္လဂ်ီယံ၊ ေဘာ့စနီးယားနွင့္ ဟာဇယ္ဂိုဗီးနားတို့ကဲ့သို့မ်ိုးတြင္ ျပည္ေထာင္စုဝင္ နွစ္တိုင္းသံုးတိုင္း(သို့မဟုတ္)နွစ္တိုင္းသံုးတိုင္းေအာက္ တိုင္းမ်ားျဖင့္ ဝန္းရံဖြဲ့စည္းေကာင္းဖြဲ့စည္းနိုင္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္ကို အဓိကပံုစံနွစ္မ်ိုး ပိုင္းျခားနိုင္သည္။ တစ္မ်ိုးမွာ ပိုမိုအင္အားျကီးေသာ ျပည္ေထာင္စုဝင္ ျပည္နယ္သည္ လံုးဝနီးပါး လွြမ္းမိုးလြန္းျပီး၊ ေဒသနၱရအစိုးရမ်ားအတြက္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးအာဏာမ်ား နည္းနည္းသာ ခ်ထားေပးတတ္ျကသည္။ အျခားတစ္မ်ိုးမွာ အမ်ိုးသားအစိုးရသည္ ျပည္ေထာင္စုနိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ အမည္သာမက အစစ္အမွန္ျပည္ေထာင္စု ေဖာ္ေဆာင္တတ္သည္။
၁၉၉၉ ခုနွစ္တြင္ ကေနဒါအစိုးရသည္ ျပည္ေထာင္စုမ်ား လူထုေဆြးေနြးဌာန(သို့မဟုတ္) “ျပည္ေထာင္စုမ်ားလူထုရင္ျပင္”ကို အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာကြန္ရက္အျဖစ္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုနိုင္ငံမ်ားနွင့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ ေဖာ္ေဆာင္ေနသည့္ နိုင္ငံမ်ားအျကား အေကာင္းဆံုး လုပ္ထံုးလမ္းစဉ္ အေတြ့အျကံုမ်ား ဖလွယ္နိုင္ေရးအတြက္ ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ကေနဒါနိုင္ငံျမို့ေတာ္ ဩတာဝါတြင္ ဗဟိုဌာနခ်ုပ္စိုက္သည့္ ျပည္ေထာင္စုမ်ား လူထုေဆြးေနြးဌာန၏ မိတ္ဖက္အစိုးရမ်ားအျဖစ္ ဩစေျတးလ်၊ ဘရာဇီး၊ ကေနဒါ၊ ဣသိယိုးပီယား(အီသီယိုးပီးယား)၊ ဂ်ာမနီ၊ အိနၵိယ၊ မကၠဆီကို၊ နိုင္ဂ်ီးရီးယားနွင့္ ဆြစ္ဇာလန္နိုင္ငံတို့ ပါဝင္သည္။
ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္၏ ဥဒါဟရုဏ္မ်ား(ဝါ) ဥပမာမ်ားျပင္ဆင္ရန္
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုျပင္ဆင္ရန္
မူရင္းေဆာင္းပါး = အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ျပည္ေထာင္စုစနစ္
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရွိ ျပည္ေထာင္စုစနစ္သည္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရနွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားအျကား တျဖည္းျဖည္း ဖြံ့ျဖိုးတိုးတက္လာသည့္ အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မႈစနစ္ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္အစိုးရယနၱရားကို (နွစ္ဦးဒႆန) နွစ္ပိုင္းနွစ္စ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္မွ ေပါင္းစည္းဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္တစ္ခုတည္းအသြင္သို့ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ဖြံ့ျဖိုးတိုးတက္လာေစခဲ့သည္
