အတိုက္အခံ
အာဏာရအစိုးရကို တရားဝင္ဆန့္က်င္ပိုင္ခြင့္ရွိေသာအဖြဲ့ကို အတိုက္အခံဟုေခၚသည္။ တိုင္းျပည္ကိုသစၥာရွိျပီး အာဏာရအစိုးရကိုသာ ဆန့္က်င္သူကို သစၥာရွိအတိုက္အခံ Loyal Opposition ဟု ေခၚပါတယ္။ အတိုက္အခံသည္ တေန့တြင္ အစိုးရဖြဲ့မည္ျဖစ္၍ မျမင္ရေသာအစိုးရ shadow government ဟုလည္း အဂၤႅန္၌ေခၚသည္။ သစၥာရွိအတိုက္အခံဟူေသာ ေဝါဟာရသည္ အဂၤႅိပ္နိုင္ငံေရးစနစ္မွ ထြက္ေပၚလာျခင္းျဖစ္သည္။
(၁၈) ရာစုတြင္ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား အဂၤႅန္၌ စတင္ေပၚထြက္လာစဉ္ အတိုက္အခံဆိုသည့္စကား ေပၚေပါက္လာ သည္ျဖစ္၍ အနွစ္သံုးရာခန့္ ရွိေနပါျပီ။ ထိုစဉ္က ဘုရင္ကို သစၥာရွိျပီး အာဏာရအစိုးရကို အတိုက္အခံလုပ္သျဖင့္ ဘုရင့္သစၥာခံအတိုက္အခံ Majesty’s Loyal Opposition ျဖစ္လာ၏။ အတိုက္အခံ၏ တာဝန္သည္ အစိုးရ၏ အျပစ္အနာအဆာကို ေဖာ္ထုတ္ေဝဖန္တိုက္ခိုက္ရံုသာမကဘဲ အစိုးရနွင့္ ပူးတြဲေဆာင္ရြက္သည္လည္းရွိ၏။
သို့ေသာ္ အစပိုင္းတြင္ ရင့္က်က္မႈနည္းေသးသည့္အတြက္ အစိုးရလုပ္သမွ်ကို ဆန့္က်င္ျခင္းသည္ အတိုက္အခံ၏ တာဝန္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမႈမ်ိုးလည္း ရွိပါသည္။ နိုင္ငံေတာ္လံုျခံုေရးနွင့္ ပတ္သက္လာပါက အစိုးရကို အတိုက္အခံက ေထာက္ခံတတ္ပါသည္။ ဥပမာ ၂၀ဝ၁ ခုနွစ္ စက္တင္ဘာ (၁၁) ရက္ေန့က နယူးေရာက္နဲ့ဝါရွင္တန္ကို အျကမ္းဖက္ သမားတိုက္ခိုက္မႈနွင့္ပတ္သက္ျပီး သမၼတ ဘုရွ္ကို ေထာက္ခံေသာ အတိုက္အခံဒီမိုကရက္ပါတီဝင္မ်ား ထိုစဉ္က ရွိလာသည္ကို ေတြ့ရ၏။
သေဘာထားကြဲလြဲမႈကို လက္ခံသည္-agree to disagree သို့မဟုတ္ agreeing to disagree ဆိုေသာ အဂၤႅိပ္ စကားသည္ (၁၈) ရာစု အဂၤႅိပ္နိုင္ငံေရးေလာကမွ ေပၚထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ အျငင္းပြားျကသည့္အခါ၌ တဦး အျမင္ကို တဦးက သေဘာမတူေသာ္လည္း ဤသို့ ကြဲျပားေနေသာ အျမင္မ်ားရွိသည္ကို လက္ခံျပီး ပဋိပကၡမျဖစ္ဘဲ အဆင္ေျပေအာင္ စခန္းသြားျကဖို့ သေဘာတူျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဤစကားကို ဖန္တရာေတေအာင္ သံုးေနျကေသာ္လည္း နားလည္ရန္ မလြယ္ပါ။
အေတြ့အျကံုနဲ့ ပညာအေျခခံ ဗဟုသုတကိုလိုက္၍ ျပႆနာတခုကို ျမင္ပံုျခင္း ကြဲျပားျခားနားျကပါသည္။ ထို့ေျကာင့္ အခ်က္အလက္တခုကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုရာတြင္လည္း ကြဲျပားသြားျကပါသည္။ ထို့ေျကာင့္ ဤသို့ အျမင္ကြဲျပားရသည့္ အေျကာင္းရင္းကို ေလ့လာဆန္းစစ္ရန္ လိုပါသည္။ အျမင္ကြဲျပားသူကို အျပစ္တင္စရာမလိုပါ။ ゞင္းကို နားလည္ရန္သာ ျကိုးပမ္းရပါမည္။ သို့မွသာလွ်င္ ကြဲလြဲမႈကို လက္ခံနိုင္သည့္ အရည္အေသြးရွိလာမည္ ျဖစ္ေပသည္။
သေဘာမတူေျကာင္း ရိုးသားစြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုျခင္းသည္ တိုးတက္မႈရွိလာသည္ကို ျပသရာေရာက္သည္ဟု အိနၵိယေခါင္းေဆာင္ မဟတၱမဂနၵီ ေျပာဖူးပါသည္။ ပါဝင္လုပ္ကိုင္သူ၏ ကြဲလြဲေသာ သေဘာထားကို နားလည္ေအာင္ ျကိုးစားျခင္းျဖင့္ ゞင္း၏ဆန့္က်င္မႈကို ပ်က္ျပယ္ေစပါသည္။ စီမံကိန္းခ်ရာတြင္ စာရြက္ေပၚ၌ေကာင္းသကဲ့သို့ လက္ေတြ့အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာ၌ ေကာင္းရန္မလြယ္ပါ။ ဤေနရာတြင္ မိမိအဖြဲ့ဝင္၏ ေဝဖန္သံုးသပ္မႈသည္ အလြန္အဖိုးတန္၏။ မိမိ၏အားနည္းခ်က္ကို သူမ်ားမျမင္မီ သိရွိနိုင္ျခင္းသည္ ေဝဖန္ခံနိုင္မႈ၏ တန္ဖိုးပင္ျဖစ္သည္။
သေဘာထားကြဲလြဲမႈကို ေျပလည္ေအာင္ေဆြးေနြးျပီး လုပ္ကိုင္သူမ်ားသည္ အခ်င္းခ်င္း နားလည္မႈပိုရျကျပီး အျပန္အလွန္ယံုျကည္မႈလည္း ပိုမိုခိုင္မာလာတတ္ပါသည္။ မေက်နပ္မႈကို ကြယ္ဝွက္ေသာ အဖြဲ့အစည္း၌မူ အခ်င္းခ်င္း ယံုျကည္မႈ တည္ေဆာက္ရန္ ခက္ခဲတတ္ပါသည္။ ရိုးရိုးသားသားကြဲလြဲသည့္ သေဘာထားကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ရ ေသာ အဖြဲ့အစည္းမ်ားသည္ အားေကာင္းသည္ကို ေတြ့ရ၏။ အဖြဲ့ဝင္မ်ား နားလည္မႈ ရွိေလေလ အဖြဲ့ကလည္း အားေကာင္းေလေလျဖစ္လာပါသည္။
သို့ေသာ္လည္း ရိုးသားေသာ သေဘာထားကြဲလြဲမႈနွင့္ ထိပ္တိုက္ေတြ့ေသာ သေဘာထားကြဲလြဲမႈသည္ ကြာျခားပါ၏။ ထိပ္တိုက္ေတြ့ေသာ သေဘာထားကြဲလြဲမႈသည္ အာဃာတျဖင့္ အျပစ္ရွာသကဲ့သို့ ျဖစ္ေနသျဖင့္ မည္သူကမွ် ျကိုက္မည္ မဟုတ္ပါ။ မိမိကိုယ္မိမိ ယံုျကည္မႈအားနည္းျပီး ဘဝလံုျခံုမႈမရွိသူသည္ ကြဲလြဲေသာ သေဘာထားကို တင္ျပရာတြင္ ထိပ္တိုက္ေတြ့ျပီး ရန္လုပ္သကဲ့သို့ ျပုမူတတ္ပါသည္။ သေဘာထားကြဲလြဲမႈကို မေက်ာ္လွြားနိုင္ေသာ အုပ္စုသည္ လုပ္ငန္းရည္ရြက္ခ်က္ကို ထိေရာက္စြာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္နိုင္မည္မဟုတ္ပါ။
ရိုးသားေသာ သေဘာထားကြဲလြဲမႈသည္ စည္းရံုးေရးကို ပိုမိုအားေကာင္းေစ၍ ထိပ္တိုက္ေတြ့ေသာ သေဘာထား ကြဲလြဲမႈမွာမူ စည္းရံုးေရးကို ပ်က္စီးေစပါသည္။ နားလည္မႈနွင့္ ယံုျကည္မႈကို မရယူနိုင္သျဖင့္ အဖြဲ့အတြင္း ဂိုဏ္းကြဲ မ်ားနွင့္ သူ့လူကိုယ့္ဘက္သားမ်ားကို ေပၚေပါက္ေစပါသည္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာတြင္ အဖြဲ့ဝင္အားလံုး၏ ရာခိုင္နႈန္းျပည့္ ေထာက္ခံမႈ မရနိုင္ေတာ့ပါ။ ထိုေျကာင့္ ရိုးသားေသာ သေဘာထားကြဲလြဲမႈကို တင္ျပနိုင္မည့္ အေျခအေနကို ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက ဖန္တီးေပးရမည္ ျဖစ္ေပသည္။
