ဒီမိုကေရစီသမိုင္း

ဒီမိုကေရစီသမိုင္း
ဒီမိုကေရစီဆိုသည္မွာ နိုင္ငံေရးစနစ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ နိုင္ငံေရးအာဏာကို ျပည္သူအားလံုး အညီအမွ်ခြဲေဝရ ယူပိုင္ခြင့္ရွိျခင္းဆိုသည့္သေဘာျဖစ္သည္။ ေခတ္သစ္တြင္ ေရြးေကာက္တင္ျမွောက္ထားသည့္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ့စည္းထားသည့္ ကိုယ္စားျပုဒီမိုကေရစီစနစ္ (Representative Democracy) သည္ ျပည္သူတို့၏ မဲဆနၵျဖင့္ ေရြးေကာက္ တင္ျမွောက္ပိုင္ခြင့္ (right to vote) ကို အထင္ရွားဆံုးေဖာ္ထုတ္ျပသနိုင္သည့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္တစ္ခုဟုဆိုနိုင္သည္။

သမိုင္းမတင္မီကာလ

ဒီမိုကေရစီနွင့္ ဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံစည္းမ်ဉ္းအရ အုပ္ခ်ုပ္ျခင္းသည္ သီးျခားစီျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္ခဲ့ျပီး လြန္ခဲ့သည့္ ဘီစီ ၅၀၈၊ ေရွးေဟာင္း ေအသင္လူ့အဖြဲ့အစည္းတြင္ စတင္ျဖစ္ထြန္းခဲ့သည္ဟုဆိုနိုင္သည္။ ဒီမိုကေရစီနည္းက် အစိုးရပံုစံကို ၅ ရာစုေလာက္ကတည္းက ကမၻာ့ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ေတြ့ေနရျပီဟုဆိုနိုင္သည္။

ဒီမိုကေရစီကို လူမ်ိုးနြယ္စု (tribe) မ်ားစတင္ဖြဲ့စဉ္းမိစဉ္ကတည္းက စတင္ခဲ့သည္။ ေရွးဦးဒီမိုကေရစီ (primitive democracy) သို့မဟုတ္ လူမ်ိုးစုနြယ္အလိုက္စုဖြဲ့မႈ (tribalism) သည္ ေက်းရြာလူေနမႈအဆင့္မွစတင္ခဲ့သည္။ ေက်းရြာသူ ရြာသားတို့သည္ ေက်းရြာအတြင္း ရင္ဆိုင္ျကံုေတြ့ရသည့္ ျပႆနာမွန္သမွ်ကို ရြာေခါင္းေဆာင္၏ေရွ့ေမွာက္တြင္ မ်က္နွာခ်င္းဆိုင္ေျဖရွင္းျခင္းျပုျကသည္။ ထိုသို့စုေဝးေျဖရွင္းရာတြင္ ေက်းရြာအုပ္စုအတြင္းမွ သက္ျကီးရြယ္အိုမ်ားက ဝင္ေရာက္အျကံျပုျကျခင္းျဖင့္ စုေပါင္းေခါင္းေဆာင္မႈသေဘာတရားကို စတင္ခဲ့ျကသည္။ လူ့အဖြဲ့အစည္းကျကီးလာျပီး ေက်းရြာမွသည္ ျမို့ျပအသြင္ေဆာင္လာသည္။ ျမို့ျပအစိုးရမ်ား အလွ်ိုလွ်ိုေပၚလာသည့္အခါတြင္ ဘုရင္အုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္ (monarchy) ၊ သက္ဦးဆံပိုင္အုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္ (tyranny) နွင့္ အထက္တန္းလွြာမႉးမတ္မ်ိုးနြယ္မ်ားအုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္ (aristocracy) တို့ေပၚလာျကသည္။

ဒီမိုကေရစီအစ ဂရိတို့ကဟုဆိုနိုင္သည္။ ဂရိတို့သည္ အီဂ်စ္နွင့္ အေရွ့ပိုင္းအုပ္ခ်ုပ္မႈတို့ကို အတုယူျပီး အေကာင္းဆံုး အုပ္ခ်ုပ္မႈစနစ္ကို စတင္နိုင္ခဲ့သည္ဟုဆိုရမည္။ ေဘဘီလိုးနီးယားမတိုင္မီ မက္ဆိုပိုေတးမီးယားေခတ္နွင့္ ဆူမားရီးယန္းေခတ္ကဗ်ာရွည္ျကီးမ်ားတြင္ ေရွးဦး ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားမ်ားကိုေတြ့ရွိရေျကာင္း Thorkild Jacobsen ကေဖာ္ထုတ္ခဲ့ဖူးသည္။ သူက ထိုေရွးေဟာင္း ကဗ်ာမ်ားတြင္ အဆံုးစြန္ဆံုးက်င့္သံုးနိုင္သည့္အာဏာမ်ိုးသည္ နိုင္ငံသား ေယာက်ာ္းမ်ား အေပၚတြင္ရွိခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ အစိုးရသည္ အာဏာရွိေသာ္လည္း ထိုအာဏာကို အျပည့္အဝက်င့္သံုးနိုင္သည္အထိ မျဖစ္ေသးဘဲ ခပ္ေလွ်ာ့ေလွ်ာ့ အေနအထားတြင္သာရွိေသးသည္။ ဆူမာရီးယန္းဘုရင္ Gilgamesh တို့လက္ထက္ေလာက္အထိ သက္ဦးဆံပိုင္ အာဏာမ်ိုးကို မက်င့္သံုးေသးေျကာင္းေတြ့ရသည္။ အျကြင္းမဲ့အာဏာကို ခ်ုပ္ကိုင္သူမ်ားမွာ မက္ဆိုပိုေတးမီးယားမင္း မ်ားလက္ထက္ေလာက္မွစတင္ခဲ့သည္။ အဓိကျမို့ျပနိုင္ငံျကီးမ်ား ေပၚလာသည့္အခါတြင္ ျမို့ေတာ္ေကာင္စီတြင္ လူျကီးမ်ား သာမက လူငယ္အဖြဲ့မ်ားလည္း ပါဝင္လာရသည္။ ထိုလူငယ္မ်ားသည္ လြတ္လပ္သူမ်ား (ေက်းကြ်န္ မဟုတ္သူမ်ား) နွင့္ လက္နက္ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ရွိသူမ်ားျဖစ္ရသည္။ ျမို့ေတာ္ေကာင္စီဝင္မ်ားသည္ အဓိကက်သည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားတြင္ ပါဝင္အျကံျပုဆံုးျဖတ္ျခင္းမ်ားျပုျကရသည္။ အထူးသျဖင့္ စစ္ေရးဆိုင္ရာကိစၥမ်ားတြင္ျဖစ္သည္။

အိနၵိယလူ့ေဘာင္အဖြဲ့အစည္း

အေစာဆံုး ဒီမိုကေရစီနည္းက် အုပ္ခ်ုပ္ပံုစနစ္ကို အိနၵိယနိုင္ငံတြင္ေတြ့ရသည္။ သံဃာ (sanghas) နွင့္ ဂန (ganas) ေခၚအဖြဲ့အစည္းမ်ားတြင္ စတင္ေတြ့ရွိရသည္။ ခရစ္မတိုင္မီ ၆ ရာစုေလာက္ကတည္းက စတင္ထြန္းကားေနျပီး အခ်ို့ေနရာမ်ား တြင္ ၄ ရာစုေလာက္ကတည္းက စတင္ခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ အိနၵိယသို့ အလက္ဇနၵားဘုရင္က်ူးေက်ာ္ ဝင္ေရာက္ခဲ့စဉ္က ဂရိသမိုင္းပညာရွင္ ဒိုင္အိုဒိုးရပ္စ္သည္ အိနၵိယတြင္ လြတ္လပ္ေသာ ဒီမိုကေရစီအစိုးရစနစ္မ်ား ေပၚထြန္းေနျပီျဖစ္ေျကာင္း မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့သည္ကိုေတြ့ရသည္။ ေခတ္သစ္ပညာရွင္မ်ားက ဒီမိုကေရစီဆိုသည့္ စကားလံုးသည္ ခရစ္မေပၚမီ ၃ ရာစုေလာက္ကတည္းကေပၚထြန္းခဲ့ျပီး လူနည္းစုအုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္မ်ားတြင္ ေရွ့တန္း မတင္ေသာေျကာင့္ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္ဟုလည္းဆိုျကသည္။

ဂနအဖြဲ့အစည္းမ်ားတြင္ ဘုရင္စနစ္ကိုက်င့္သံုးျကသည္။ ရာဂ်ာ ((raja) ဟုေခၚသည့္ ဘုရင္မ်ားက ညီလာခံတြင္ စဉ္းစားဆံုးျဖတ္ေပးရသည္။ ညီလာခံကို ပံုမွန္က်င္းပေလ့ရွိျပီး အနည္းဆံုး ျပည္နယ္တစ္ခုမွတစ္ဦးတက္ေရာက္ရ သည္။ ညီလာခံတက္ခြင့္ရွိသူမ်ားမွာ လြတ္လပ္ေသာသူမ်ား (ေက်းကြ်န္မဟုတ္သူမ်ား) ျဖစ္ျကရသည္။ ျပည္နယ္တို့ အေရးကို ေဆြးေနြးဆံုးျဖတ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုညီလာခံတြင္ ဘ႑ဍာေရး၊ အုပ္ခ်ုပ္ေရးနွင့္ တရားစီရင္ေရးတို့ကိုလည္း အျပည့္အဝ စီမံခြင့္ရျကသည္။ မည္သည့္အရာရွိမဆို အျပစ္ကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုလာလွ်င္ ညီလာခံ၏ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို လိုက္နာျကရသည္။ ဘုရင္ (ရာဂ်ာ) ကို ဂနဟုေခၚသည့္ ျပည္နယ္ကိုယ္စားျပုကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ ေရြးခ်ယ္ျကရျပီး၊ ထိုေရြးခ်ယ္ခံရာဂ်ာမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ျမင့္ျမတ္သည့္မ်ိုးနြယ္မ်ားမွျဖစ္ေလ့ရွိသည္။ ဘုရင္သည္ ညီလာခံ တက္ရျပီး ေဆြးေနြးဆံုးျဖတ္ျခင္းမ်ားအျပင္၊ အျခားျပည္နယ္မ်ားမွတက္ေရာက္လာျကသည့္ ေကာင္စီဝင္မ်ားကို လက္ခံေတြ့ဆံုကာ ေျပာဆိုေဆြးေနြးခ်က္မ်ားကို ျကားနာရသည္။

ေရွးေဟာင္းဂရိနိုင္ငံ

ဂရိျမို့ျပနိုင္ငံမ်ား၏ ပထမဦဆံုးဖြဲ့စည္းခဲ့သည့္ နိုင္ငံေရးအေဆာက္အအံုသည္ လူမ်ိုးစုနြယ္အလိုက္ အျကီးအကဲ လုပ္သူက အရာရာကို စီမံကြပ္ကဲအုပ္ခ်ုပ္ရျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာင္အခါတြင္ ထိုလူမ်ိုးစုအျကီးအကဲကိုပင္ အမ်ားသေဘာတူ ဘုရင္အျဖစ္ေရြးေကာက္တင္ျမွောက္လာခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစျပီး ျမို့ျပနိုင္ငံေလးတိုင္းတြင္ သမၼတအုပ္ခ်ုပ္ သည့္ပံုစံမ်ိုးျဖင့္ ဘုရင္စနစ္ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။

ဘုရင္မ်ားသည္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပည္သူတင္ျမွောက္ျခင္းေျကာင့္မဟုတ္ဘဲ သားစဉ္ေျမးဆက္အုပ္ခ်ုပ္လာျက သျဖင့္ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္သေဘာမ်ိုးေဆာင္လာျကသည္။ တင္းက်ပ္သည့္ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္စနစ္ကို မေက်နပ္ ျကသျဖင့္ မႉးမတ္မ်ားစုေပါင္းကာ ဘုရင္စနစ္ကို တိုက္ဖ်က္ခဲ့ျကသည္။ ဘုရင္စနစ္မွ မႉးမတ္တို့အုပ္စိုးသည့္ေခတ္သို့ ေရာက္ရွိခဲ့ရသည္။

မႉးမတ္မ်ားသည္ ျကံရည္ဖန္ရည္ေကာင္းျကသျဖင့္ ဘုရင္ထက္ ျပည္သူမ်ားက နွစ္သက္သေဘာက်ခဲ့ျကသည္။ ဘီစီ ၇ ရာစုခန့္အထိ ဂရိနိုင္ငံတြင္ မႉးမတ္အုပ္စိုးမႈမ်ား ေခတ္စားေနေသးေျကာင္းေတြ့ရသည္။ မႉးမတ္မ်ားသည္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေဖာက္ျပန္လာျကျပီး အခ်င္းခ်င္းအျပိုင္အဆိုင္မ်ားမႈ၊ မသမာမႈမ်ား၊ အာဏာလုမႈမ်ားေျကာင့္ ျပည္သူတို့ သည္ ဘုရင္စနစ္ကိုသာမက မႉးမတ္မ်ားအုပ္စိုးသည့္စနစ္ကိုပါ မုန္းတီးရြံ့ရွာလာျကသည္။ မႉးမတ္မ်ား၏ဖိနွိပ္မႈကို ျပည္သူတို့မခံရပ္နိုင္သည့္အဆံုးတြင္ ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားျပုလာသျဖင့္ အခ်ိန္ျကျမင့္စြာ ဂရိနိုင္ငံေတာ္အတြင္း ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ရသည္။

မႉးမတ္တို့လက္မွ သာမန္အရပ္သား နန္းလုဘုရင္မ်ား (Tyrants) အလွ်ိုလွ်ိုေပၚလာျကသည္။ မႉးမတ္တို့လက္မွ အာဏာကို အျကမ္းဖက္လုယူျပီး ထီးနန္းသိမ္းပိုက္မႈကို ျပည္သူမ်ားက သူရဲေကာင္းမ်ားသဖြယ္အားေပးခ်ီးျမွောက္ျပီး ယံုျကည္လက္ခံခဲ့ျကသည္မွာ ဘီစီ ၇၀ဝ မွ ၅၀ဝ အတြင္း နွစ္ေပါင္း ၂၀ဝ ခန့္အထိျကခဲ့သည္။

နန္းလုမင္းမ်ားသည္ ဘုရင္မ်ိုးနြယ္လည္းမဟုတ္၊ မႉးမတ္တို့နွင့္လည္းမဆိုင္၊ သာမန္အရပ္သားမ်ားထဲမွ ေပၚလာ ျခင္းေျကာင့္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးတြင္ အားနည္းခ်က္မ်ားရွိေနသည္ကေတာ့ အမွန္ျဖစ္သည္။ အခ်ို့ေသာနန္းလုမင္းမ်ားသည္ အလြန္ရက္စက္ျကမ္းျကုတ္ျကသျဖင့္ ဘုရင္စနစ္နွင့္ မႉးမတ္အုပ္ခ်ုပ္မႈစနစ္မ်ားထက္ပင္ ဆိုးရြားမႈမ်ားကို ျပည္သူတို့ ခံစားလာျကရျပန္သည္။ ဆိုးသြမ္းသည့္ နန္းလုမင္းမ်ားဒဏ္ကို ျပည္သူတို့မခံရပ္နိုင္သည့္အဆံုးတြင္ အခ်င္းခ်င္း စည္းလံုးညီညြတ္မႈျဖင့္ နန္းလုမင္းမ်ား၏အာဏာကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ျပီး ျပည္သူ့အာဏာကို စတင္ထူေထာင္ခဲ့ျက ရံုမွ်မက ထိုသို့ ျပည္သူအေပၚရက္စက္ေသာအုပ္ခ်ုပ္သူမ်ားကို နန္းလုသတ္ျဖတ္ရျခင္းသည္ပင္ မြန္ျမတ္ေသာအလုပ္ဟူ၍ ယူဆလာျကသည္။

နန္းလုမင္းမ်ားကို ေတာ္လွန္ခဲ့သည့္ ဘီစီ ၆၀ဝ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဂရိနိုင္ငံ၌ ျမို့ျပအုပ္ခ်ုပ္ေရးပံုစံမ်ား ေျပာင္းလဲ သြားသည္။ ဂရိအုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္သစ္တြင္ အုပ္စိုးသူမင္းလည္းမရွိ၊ မႉးမတ္လည္းမရွိဘဲ ျပည္သူတို့အခ်င္းခ်င္းစုေပါင္း ကာ ျမို့ျပအုပ္ခ်ုပ္ေရးကို စီမံေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္ရရွိလာျကသျဖင့္ ထိုအခ်ိန္မွစတင္ျပီး ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္ စတင္ခဲ့သည္ဟုဆိုနိုင္သည္။

ဂရိျမို့ျပနိုင္ငံအမ်ားအျပားရွိသျဖင့္ ဖြဲ့စည္းအုပ္ခ်ုပ္ပံုမ်ားလည္း တစ္ခုနွင့္တစ္ခု မတူညီျကေပ။ ဂရိျမို့ျပနိုင္ငံ မ်ားထဲတြင္ ဒီမိုကေရစီအက်ဆံုးအုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္နိုင္သည့္ စပါတာနွင့္ ေအသင္ျမို့ျပနိုင္ငံ မ်ားအျကာင္းကို ေလ့လာထားရန္လိုေပသည္။

စပါတာျမို့ျပနိုင္ငံဒီမိုကေရစီ

ေရွးေဟာင္းဂရိနိုင္ငံ၏ အေစာပိုင္းကာလတြင္ ျမို့ျပနိုင္ငံငယ္ေလးမ်ားသည္ နိုင္ငံေရး လြတ္လပ္မႈအားနည္းေသးသည္ဟုဆိုရမည္။ ျမို့ျပနိုင္ငံအုပ္ခ်ုပ္သူမ်ားကို Poleis ဟုေခၚျကျပီး လူနည္းစုကိုယ္စားျပုသည့္ အုပ္ခ်ုပ္သူမ်ား လည္းျဖစ္ျကသည္။ ဂရိေခတ္အုပ္ခ်ုပ္ေရးအဆင့္အတန္းတြင္ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရား အထြန္းကားဆံုး ျမို့ျပနိုင္ငံ နွစ္ခုမွာ ေအသင္ (Athens) နွင့္ စပါတာ (Sparta) ျမို့ျပနိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည္။ စပါတာတို့သည္ ပုဂၢလိကပိုင္ဆိုင္မႈကို ျငင္းပယ္ျကသည့္အျပင္ လူတန္းစားလည္းခြဲျခားျကသျဖင့္ ထူဆန္းသည့္ လူ့ေဘာင္အဖြဲ့အစည္းတစ္ခုဟုဆိုနိုင္သည္။ စပါတန္အစိုးရသည္ နိုင္ငံေရးအာဏာပိုင္အဖြဲ့ကို ေလးမ်ိုးခြဲျခားထားသည္။

ပထမ အမ်ိုးအစားမွာ ဘုရင္အဖြဲ့ျဖစ္သည္။ ဘုရင္အဖြဲ့တြင္ ဘုရင္နွစ္ပါး ပါဝင္ရသည္။ စပါတာဘုရင္နွင့္ ဂ်ီရြန္တီ (Gerontes) ဟုေခၚသည့္ အသက္အရြယ္ျကီးသူမ်ားကို ကိုယ္စားျပုရသည့္ဘုရင္ (Gerousia) တိုျဖစ္သည္။ တတိယတစ္မ်ိုးမွာ ဘုရင္ကိုျကီးျကပ္ရသည့္ (Ephors) ျဖစ္ျပီး၊ စတုတၳတစ္မ်ိုးမွာ စပါတန္ညီလာခံတက္ေရာက္ခြင့္ရသူ မ်ား (Apella) တို့ျဖစ္သည္။

ဘုရင္နွစ္ပါးသည္ အစိုးရအဖြဲ့ကို ဦးေဆာင္ရသူမ်ားျဖစ္ျပီး၊ ကိုယ့္ေနရာနွင့္ကိုယ္ သီးျခားရပ္တည္ကာ အုပ္စိုးမႈကို ညီညြတ္စြာျပုလုပ္ျကရသည္။ သို့ေသာ္ ဘုရင္နွစ္ပါးျဖစ္ေနသျဖင့္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးတြင္ ထိေရာက္မႈမရွိဘဲ အားနည္းမႈ ကေတာ့ ရွိေနသည္။ ဘုရင္တို့က တရားစီရင္ေရးကို Gerousia တို့ပါမွ စီရင္ပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ Gerousia အဖြဲ့ဝင္မ်ားသည္ အသက္ ၆၀ ေက်ာ္ အရြယ္မွေရြးေကာက္ခံပိုင္ခြင့္ရွိျကသည္။ သို့ေသာ္လက္ေတြ့တြင္မူ ခ်မ္းသာသူမ်ား၊ သူေကာင္း မ်ိုးနြယ္ဝင္မ်ား ထဲမွသာ ေရြးခ်ယ္တင္ျမွောက္ျကသည္ကမ်ားသည္။ Gerousia တို့သည္ အမႈမ်ားတြင္ ေရွးဦး ျကားနာမႈမ်ားကိုျပုျကရသည္။

Apella မ်ားသည္ ဒီမိုကေရစီနည္းအက်ဆံုး ေရြးေကာက္တင္ျမွောက္ခံရသူမ်ားျဖစ္သည္။ အသက္ ၃၀ ေက်ာ္မွ ညီလာခံတက္ေရာက္ခြင့္အတြက္ ေရြးခ်ယ္ခံရျပီး Apella သို့မဟုတ္ Ephors မ်ားျဖစ္ခြင့္ရွိသည္။ သူတို့သည္ ညီလာခံ တြင္ Gerousia တို့၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ျငင္းပယ္ပိုင္ခြင့္ရွိသူမ်ားျဖစ္သည္။ Ephors တို့ကို စပါတန္ညီလာခံမွ ဘုရင့္ကို ျကီးျကပ္အျကံဉာဏ္ေပးနိုင္စြမ္းရွိမည့္ Apella တို့ထဲမွ ၅ ဦးကို ေရြးေကာက္တင္ျမွောက္ျကျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေအာက္ေျခလူတန္းစားသည္လည္း ဘုရင့္အျကံေပးျဖစ္နိုင္ခြင့္ကို စပါတန္လူ့ေဘာင္တြင္ ေတြ့ရွိရ သည္။ မ်ိုးနြယ္ေျကာင့္မဟုတ္ဘဲ ေအာက္ေျခမွတက္လာသည့္ နိုင္ငံသားမ်ားက ဘုရင့္ကို အျကံေပးနိုင္ရံုမွ်မက ဘုရင္ကို မျကိုက္လွ်င္ ျဖုတ္ခ်ခြင့္ရွိျခင္းသည္ စပါတန္ေခတ္အုပ္ခ်ုပ္ေရး၏ ထူးျခားခ်က္ဟုဆိုနိုင္သည္။

စပါတန္အုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္ကို တီထြင္သူမွာ ထင္ရွားသည့္ ဥပေဒျပုသူ Lycurgus ျဖစ္သည္။ ဘီစီ ၇ ရာစုအလယ္ ေလာက္တြင္ စပါတာ၌ ေက်းကြ်န္တို့၏ ေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ သူက ေက်းကြ်န္မ်ားနွင့္ပူးေပါင္းျပီး စပါတာျပန္လည္ျပုျပင္ေရးစနစ္မ်ားကို ေရးဆြဲခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ထပ္ ေက်းကြ်န္တို့၏ ေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ ထပ္မံမေပၚေပါက္ေစရန္အတြက္ Lycurgus သည္ အဆင့္ျမင့္ စစ္တပ္နွင့္ စစ္မႈထမ္းအဖြဲ့အစည္း တစ္ခုကို ထူေထာင္ကာ ဂရိ ျမို့ျပနိုင္ငံမ်ားတြင္ စပါတာကို အင္အားအေတာင့္တင္းဆံုးနိုင္ငံျကီးတစ္နိုင္ငံျဖစ္ေစရန္ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ Lycurgus ၏ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲမႈသည္ စပါတာကို အားသာခ်က္ သံုးခ်က္ျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။

၁။ ျပည္သူမ်ားျကားတြင္ တန္းတူညီမွ်မႈကိုျဖစ္ေစျခင္း

၂။ စစ္တပ္ကို ဖြဲ့စည္းထူေထာင္နိုင္ခဲ့ျခင္းနွင့္

၃။ စည္းကမ္းရွိရွိ တာဝန္သိသိေနထိုင္တတ္သည့္လူ့ေဘာင္တစ္ခုကိုျဖစ္ထြန္းလာေစျခင္း တို့ျဖစ္သည္။ ထို့ျပင္ Lycurgus သည္ စပါတန္အစိုးရ၏ အဓိကယနၱရားသည္ Gerousia နွင့္ ေစနူa တို့ျဖစ္ျပီး၊ ဘုရင္၏အခန္းက႑ဍကို နည္းနိုင္သမွ်နည္းေအာင္ ေလွ်ာ့ခ်ထားခဲ့သည္။

Lycurgus ၏ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ဥပေဒအျဖစ္ ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ ထိုဥပေဒကို Great Rhetra ဟုေခၚသည္။ ကမၻာ့ပထမဦးဆံုး ဖြဲ့စည္းအုပ္ခ်ုပ္ပံု အေျခခံဥပေဒဟူ၍လည္းဆိုနိုင္သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ စပါတာတို့သည္ စစ္ေရးတြင္ စူပါပါဝါအေနအထားသို့ေရာက္လာခဲ့သည္။ ဂရိနိုင္ငံေတာ္ျကီး တည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးနွင့္ နိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မႈတို့အတြက္ စံျပုေလာက္သည့္ ဥပေဒနွင့္ ခိုင္မာေတာင့္တင္းသည့္ စစ္တပ္အင္အားကို စပါတာတို့ ပိုင္ဆိုင္သြားနိုင္ခဲ့ျခင္း ေျကာင့္ျဖစ္သည္။ စပါတန္တို့က သူတို့ကိုသူတို့ သာတူညီမွ် လူေနမႈဘဝကိုစတင္ထူေထာင္ နိုင္ခဲ့သူမ်ားအျဖစ္ ဂုဏ္ယူဝံ့ျကြားခဲ့ျကသည္။ စပါတာတို့ လူေနမႈျမင့္မားရျခင္းသည္ ပညာေရးေျကာင့္လည္းျဖစ္သည္။ စပါတာပညာေရးစနစ္ (agoge) သည္စပါနိုင္ငံအတြင္းရွိ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ မည္သည့္အဆင့္အတန္းရွိသည္ျဖစ္ေစ တန္းတူညီမွ် ပညာသင္ျကားခြင့္ရျကျခင္းေျကာင့္ စိတ္ဓာတ္ေရးရာအရလည္း အေတာ္ေလးျမင့္မားသူမ်ားျဖစ္ေျကာင္း ဆိုနိုင္သည္။

စပါတန္တို့သည္ ေခတ္ျပိုင္ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားျဖစ္ျကသည့္ ဟီရိုဒိုးတပ္စ္နွင့္ ဇီနိုဖုန္းမွသည္ အေတြးအေခၚပညာ ရွင္မ်ားျဖစ္သည့္ ပေလတိုနွင့္ အရစၥတိုတယ္တို့အထိ ေလးစားျကည္ညိုတန္ဖိုးထားခဲ့ျကသည္။ စပါတန္အမ်ိုးသမီးမ်ားသည္ အျခားအမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္မတူ အေမြဆက္ခံပိုင္ခြင့္ရွိျခင္း၊ မိမိျကိုက္နွစ္သက္သူနွင့္ လက္ထပ္ခြင့္ရွိျခင္း၊ လြတ္လပ္စြာ ပညာသင္ျကားပိုင္ခြင့္ရွိျခင္းတို့သည္ ထိုေခတ္အမ်ိုးသမီးတို့၏ဘဝတြင္ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုျဖစ္သည္။ စပါတန္ လူ့ေဘာင္အဖြဲ့အစည္းသည္ ျပည္သူကို ဘုရင္၏စိုးမိုးခ်ုပ္ကိုင္မႈေျကာင့္ ေျကာက္ရြံ့ထိတ္လန့္အားငယ္ေနရမည့္ စိတ္ေတြကိုပယ္ေစျပီး ဘုရင္ကိုမျကိုက္လွ်င္ ျဖုတ္ခ်ခြင့္၊ ျပည္နွင္ခြင့္မ်ားရထားသည့္ လြတ္လပ္ေသာျပည္သူမ်ားဟု ဆိုနိုင္သည္။ စပါတန္ဖြဲ့စည္းအုပ္ခ်ုပ္ပံုတြင္ အထက္ပါဒီမိုကေရစီနည္းက်က်စနစ္မ်ား ရွိခဲ့ေသာ္လည္း လူနည္းစုအသိုင္းအဝိုင္းကို ကိုယ္စားျပုသည့္အုပ္ခ်ုပ္ေရးအဖြဲ့က အားနည္းခ်က္လိုျဖစ္ေနသည္။ ပထမဦးဆံုးအားနည္းခ်က္မွာ လြတ္လပ္သည္ ဆိုေသာ္လည္း တစ္ဦးခ်င္းဆိုင္ရာ လြတ္လပ္မႈကိုခ်ုပ္ကိုင္ထားမႈမ်ား ရွိေနေျကာင္းေတြ့ရသည္။ Plutarch ဆိုသူက ထိုစဉ္ကတည္းက စပါတာအုပ္ခ်ုပ္ေရးနွင့္ပတ္သက္ျပီး ဤသို့ေဝဖန္ခဲ့သည္။ "လူတိုင္း မိမိဆနၵရွိသည့္အတိုင္း ေနထိုင္ခြင့္မရွိ။ စစ္မႈထမ္းခ်င္သည္ျဖစ္ေစ မထမ္းခ်င္သည္ျဖစ္ေစ နိုင္ငံေရးအရ စစ္တပ္သို့သြားျကရသည္"။ ဒုတိယအားနည္းခ်က္မွာ Gerousia မ်ားသည္ မိမိတို့အာဏာတည္ျမဲေရးနွင့္ ဩဇာသက္ေရာက္ေရးတို့အတြက္ အာဏာကို ခ်ုပ္ကိုင္ကာ အစိုးရအဖြဲ့ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ျဖန့္က်က္ေနရာဝင္ယူေနျကျခင္းျဖစ္သည္။

စပါတန္အုပ္ခ်ုပ္ပံုစနစ္တြင္ စနစ္အမ်ိုးမ်ိုးေရာျပြမ္းေနသည္။ ဘုရင္နွစ္ဦးျဖင့္အုပ္စိုးျခင္းကပင္ ပေဒသရာဇ္စနစ္ကို မစြန့္လွြတ္နိုင္ေသးပဲ၊ ဥပေဒျပုေကာင္စီကလည္း မႉးမတ္အုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္နွင့္တူေနသည္။ စပါတန္တို့တြင္ ေယာက်ာ္း တိုင္းအုပ္ခ်ုပ္ေရးတြင္ပါဝင္ခြင့္ တန္းတူညီမွ်ရွိသည္ဆိုျခင္းကလည္း အမ်ိုးသမီးမ်ားပါဝင္ခြင့္မရေသးေသာေျကာင့္ စစ္မွန္သည့္ ဒီမိုကေရစီဟူ၍ မေျပာနိုင္ေသးေပ။

စပါတန္တို့သည္ ျပည္သူ့လွြတ္ေတာ္တြင္ ပါဝင္ခြင့္ရသည္ဆိုေစ ထိုအခ်ိန္က စပါတန္လူမ်ိုးစစ္စစ္မွာ တိုင္းျပည္ လူဦးေရ၏ ၅ ရာခိုင္နႈန္းသာရွိသျဖင့္ လူနည္းစု မိမိတို့အဝန္းအဝိုင္းအတြင္း၌သာ အုပ္ခ်ုပ္ေရးစနစ္ကိုထူေထာင္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟူ၍လည္းဆိုနိုင္သည္။ အုပ္ခ်ုပ္ေရးတြင္ က်န္လူတန္းစားမ်ားျဖစ္ေသာ တိုင္းရင္းသားကုန္သည္မ်ား၊ လက္မႈပညာရွင္မ်ား၊ ေက်းကြ်န္မ်ားသည္ အုပ္ခ်ုပ္ေရးတြင္ လံုးဝပါဝင္ခြင့္မရွိသည့္အျပင္ နိုင္ငံျခားသားမ်ားဆိုပါက ပို၍ အခြင့္အေရးမရရွိျကေပ။

ေအသင္ျမို့ျပနိုင္ငံဒီမိုကေရစီ

ဂရိစစ္သူျကီး ပရီးကလီးစ္ (Pericles) ေခတ္ (ဘီစီ ၄၆၁ မွ ၄၃၁) ေအသင္ျမို့ျပနိုင္ငံသည္ လူဦးေရ ၃ သိန္း ခန့္ရွိသည္။ ေအသင္ျမို့ျပနိုင္ငံသားစစ္စစ္ ၁၂၀ဝ၀ဝ မွ ၁၆၀ဝ၀ဝ ျကား၊ ေအသင္သို့လာေရာက္ စီးပြားရွာ ေနျကသည့္ နိုင္ငံျခားသား ၄၅၀ဝ၀ ခန့္နွင့္ ေက်းကြ်န္ ၈၀ဝ၀ဝ ခန့္တို့ျဖစ္သည္။ လူတန္းစားကိုလည္း အထက္ပါ အတိုင္း သံုးမ်ိုးခြဲျခားထားသည္။ ေက်းကြ်န္လူတန္းစားသည္ ေအသင္အုပ္ခ်ုပ္ေရးတြင္ လံုးဝပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ မရွိသူမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ခံရသည္။ ေက်းကြ်န္တို့သည္ ေျမယာလည္းပိုင္ဆိုင္ခြင့္မရွိျကေပ။

ေအသင္နိုင္ငံသားစစ္စစ္မ်ားသည္ အသက္ ၂၀ ျပည့္လွ်င္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး နိုင္ငံအေရးအရာမ်ားတြင္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရွိျကသည္။ ေအသင္ျမို့တြင္ အရြယ္ေရာက္ျပီးသူ နိုင္ငံသားတိုင္းပါဝင္သည့္ ျမို့ျပအားလံုး၏ လူထုအစည္းအေဝးျကီး (Assembly) ကို တစ္နွစ္လွ်င္ ၁၀ ျကိမ္က်င္းပေလ့ရွိသည္။ ထိုလူထုအစည္းအေဝးျကီး သာလွ်င္ နိုင္ငံ၏ အာဏာပိုင္အဖြဲ့ဟုဆိုနိုင္သည္။ ထိုအစည္းအေဝးကိုက်င္းပခ်ိန္တြင္ အဖြဲ့ဝင္နိုင္ငံသား ၆၀ဝ၀ တက္ေရာက္ပါက အစည္းအေဝး ျဖစ္ေျမာက္သည္။

Assembly ကို ဂရိဘာသာစကားျဖင့္ Ecclesia ဟုေခၚသည္။ ဒီမိုကေရစီနည္းအရ လူတိုင္းပါဝင္နိုင္မည့္ အခြင့္အေရးကို ဘီစီ ၅၀၇ ေလာက္မွစတင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုလူထုအစည္းအေဝးျကီးသည္ အခ်ုပ္အျခာအာဏာကို ေဖာ္ေဆာင္သည့္ အသြင္ေဆာင္ျပီး တိုက္ရိုက္ဒီမိုကေရစီကို စတင္ခင္းက်င္းခဲ့သည့္ နိုင္ငံေရးအဆင္အယင္လည္းျဖစ္သည္။

လူထုအစည္းအေဝးျကီးသည္ ဒီမိုကေရစီ၏ျပယုဂ္သာျဖစ္ျပီး နိုင္ငံအုပ္ခ်ုပ္ေရးကို လက္ေတြ့တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရသည့္ လူထုေကာင္စီကို သီးျခားဖြဲ့စည္းထားသည္။ လူထုေကာင္စီတြင္ လူမ်ိုးနြယ္စု ၁၀ စုမွ၊ တစ္စုလွ်င္ လူဦး ေရ ၅၀ က်ျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ထားသည့္ စုစုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ ၅၀ဝ ကသာ အခရာျဖစ္သည္။ ထိုေကာ္မတီဝင္ ၅၀ဝ သည္ ေအသင္ျမို့၏ အခ်ုပ္အျခာအာဏာပိုင္အဖြဲ့ဟုဆိုနိုင္သလို လူထုအစည္းအေဝးျကီးကို ထိန္းခ်ုပ္ရသူမ်ား လည္းျဖစ္ျကသည္။

ေကာင္စီဝင္မ်ားကို လူမ်ိုးစုမ်ားအတြင္းမွ တိုက္ရိုက္ေရြးေကာက္ တင္ျမွောက္ခဲ့ျကရသည္။ ထိုျပည္သူ့ကိုယ္စား လွယ္မ်ားကို သက္တမ္း တစ္နွစ္သာ သတ္မွတ္ျပီး နွစ္စဉ္ျပန္လည္ေရြးေကာက္ျကသည္။ ေရြးေကာက္ရာတြင္ မဲဆနၵျဖင့္သာေရြးေကာက္ျကသည္။

လူထုေကာင္စီ၏တာဝန္မွာ နိုင္ငံသားမ်ားအားလံုးပါဝင္လာသည့္ လူထုအစည္းအေဝးျကီးတြင္ ေဆြးေနြးရန္ ကိစၥအရပ္ရပ္ကို ဦးေဆာင္ရသည္။ လူထုေကာင္စီ၏တာဝန္ယူရမႈအပိုင္းသည္ မ်ားျပားလွသည္။ ေကာင္စီဥကၠ႒ဌကိုလည္း ေကာင္စီဝင္မ်ားထဲမွ တစ္ေန့တစ္ဦးက်ျဖင့္ ေန့စဉ္ေရြးေကာက္ျပီး လူထုအစည္းအေဝးျကီးကို ဦးေဆာင္ဦးရြက္ ျပုရသည္။

လူထုေကာင္စီ၏ အဓိကတာဝန္မွာ ေအသင္ျမို့ျပနိုင္ငံဖြဲ့စည္းအုပ္ခ်ုပ္ပံုဥပေဒမ်ားနွင့္ တရားဥပေဒမ်ားကို အျမဲဆန္းစစ္ျပီး ဥပေဒအေဟာင္းမ်ားကို ရုပ္သိမ္းျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ အသစ္ေရးဆြဲခ်မွတ္ျခင္းမ်ားကို ျပုလုပ္ျကရ သည္။ လူထုေကာင္စီသည္ ဗဟိုအစိုးရ၏တာဝန္မ်ားကိုပါ ေဆာင္ရြက္ေပးျကရသျဖင့္ အေရးျကီးသည့္အဖြဲ့အစည္းဟု ဆိုနိုင္သည္။ ထို့ျပင္ ျမို့ျပနိုင္ငံမ်ား၏ တရားေရးကိစၥမ်ားကိုပါ ျကီးျကပ္ေပးရျပီး အျပစ္ရွိသူမ်ားကို ေထာင္သြင္းအက်ဉ္းခ်ျခင္း၊ ေသဒဏ္ေပးျခင္းတို့ကိုပါျပုလုပ္ရသည္။ ျမို့ျပနိုင္ငံ၏ ဘ႑ဍာေရး၊ အခြန္ေကာက္ခံေရး၊ ျပည္သူ့ ပစၥည္းမ်ားစီမံထိန္းသိမ္းေရးတို့အျပင္ ျကည္းတပ္၊ ေရတပ္စစ္တပ္နွင့္ အစိုးရအမႈထမ္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္းကြပ္ကဲရသည့္ တာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ရသျဖင့္ အေရးအပါဆံုး အဖြဲ့အစည္းဟုဆိုနိုင္သည္။

ေအသင္ျမို့ျပနိုင္ငံဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ ျပည္သူတို့က တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ုပ္ခြင့္ရသည့္ တိုက္ရိုက္ဒီမိုကေရစီစနစ္ ျဖစ္သည္ဟုဆိုနိုင္သည္။ ျပည္သူတိုင္း နိုင္ငံအတြက္ တာဝန္ရွိစြာျဖင့္ နိုင္ငံေရးတြင္ ပါဝင္ခြင့္ရွိျခင္းကို ကမၻာ့သမိုင္းတြင္ ပထမဦးဆံုးျဖစ္ေပၚေစခဲ့သည္။

ေအသင္နိုင္ငံသားစစ္စစ္တို့သည္ လူဦးေရ ၁၂၀ဝ၀ဝ မွ ၁၆၀ဝ၀ဝ အတြင္းသာရွိျပီး၊ အမ်ိုးသမီးမ်ားနွင့္ အရြယ္မေရာက္ေသးသူဦးေရကို ပယ္လိုက္လွ်င္ နိုင္ငံသားဦးေရ ၄၀ဝ၀ဝ ခန့္ကသာ နိုင္ငံတြင္း၌ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရးကို ခံစားခြင့္ရွိသူမ်ားဟုဆိုနိုင္သည္။ လူဦးေရ ၃ သိန္းတြင္ ၄၀ဝ၀ဝ ျဖစ္သည္။ ထိုလူဦးေရထဲမွ မႉးမတ္အနြယ္ဝင္ ေငြရွင္ေျကးရွင္မ်ားက လူဦးေရ ၂၅၀ဝ ခန့္ရွိသည္။ ထိုအထက္တန္းစားမ်ားသည္ ေက်းကြ်န္မ်ားကို တရားဝင္ပိုင္ဆိုင္ထားျကျပီး ေက်းကြ်န္စနစ္ကို ပယ္ဖ်က္နိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ျကေပ။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ မႉးမ်ိုးမတ္နြယ္မ်ား နွင့္ ေငြေျကးခ်မ္းသာသူမ်ားသည္ ဆင္းရဲသားမ်ားအေပၚ ေငြေျကးအရခ်ုပ္ကိုင္ျပီး နိုင္ငံေရးအာဏာကို သိမ္းပိုက္မႈ မ်ား၊ မရ ရေအာင္ျကံေဆာင္မႈမ်ား ျပုလုပ္လာျကသည္။

ေအသင္ျမို့ျပဒီမိုကေရစီသည္ မည္မွ်ပင္ေကာင္းမြန္စနစ္က်သည္ဆိုေစ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အက်င့္ပ်က္ေဖာက္ျပန္မႈ မ်ား၊ ယုတ္မာမႈမ်ား၊ တရားမဲ့မႈမ်ားနွင့္ နိုင္လိုမင္းထက္က်င့္သံုးမႈမ်ားေျကာင့္ ဒီမိုကေရစီဆိတ္သုဉ္းလာခဲ့ရသည္။ ပရီးကလီးစ္ ကြယ္လြန္သည့္အခါတြင္လည္း နိုင္ငံေရးအာဏာလုမႈမ်ားပိုမိုမ်ားျပားလာခဲ့ျပီး ေအသင္ျမို့ျပနိုင္ငံလည္း ေခတ္မွိန္လာခဲ့ရေတာ့သည္။

Read More