အမရပူရျမို့
ဦးပိန္တံတား
ေတာင္သမန္အင္း
အမရပူရျမို့ (ေတာင္ျမို့) သည္ မနၱေလးတိုင္းတြင္ မနၱေလးျမို့နွင့္ ၁၁ ကီလိုမီတာေဝးေသာ ျမို့ျဖစ္သည္။
အမည္နွင့္ အဓိပၸါယ္
အမရပူရျမို့သည္ ကုန္းေဘာင္ေခတ္က မင္းေနျပည္ေတာ္ နွစ္ျကိမ္ျဖစ္ခဲ့ဖူးသည့္ ျမို့ျဖစ္သည္။ ယေန့တြင္မူ မနၱေလးျမို့ျမို့နယ္အတြင္းရွိ ေတာင္ျမို့ ဟုေခၚေသာ ျမို့နယ္အျဖစ္ ပါဝင္လ်က္ရွိပါသည္။ အမရပူရျမို့၏ အဓိပၸါယ္မွာ မရ=ေသျခင္း၊ အမရ=မေသျခင္း၊ ပူရ=ျမို့ ျဖစ္၍ မေသေသာျမို့ ျဖစ္ေပသည္။ ထို့ေျကာင့္ အသက္ရွည္ ေသာ အဖိုးအဖြားမ်ားစြာ ေနထိုင္ျကသည္ကို ေတြ့ရေပသည္။
အမရပူရျမို့သမိုင္း
အမရပူရျမို့ကို စတည္သူမွာ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္၏ ၆ဆက္ေျမာက္မင္းျဖစ္သည့္ ဘိုးေတာ္ဘုရား(ေခၚ )ဗဒံုမင္းျဖစ္သည္။ ဗဒံုမင္းသည္ အင္းဝတြင္ နန္းစံေနရာမွ အဂၤႅိပ္တို့၏ သဘၤောမွာ ေတာင္တမန္အင္း ေရတက္ခ်ိန္တြင္ နန္းေတာ္သို့ အလြယ္တကူ ဝင္ေရာက္နိုင္ျခင္း ရွိေျကာင္းသိသျဖင့္ ျမို့သစ္နန္းသစ္ တည္ရန္ျကံသည္။ သို့ျဖင့္၍ ျမို့တည္ရန္ ေနရာေရွြးရာ လက္ဆယ္ကန္ရြာ ေနရာကို အမရပူရျမို့ နန္းတည္ရန္ အတည္ျပု၍ ၁၀၊ ေအာက္တိုဘာ၊ ၁၇၈၁ တြင္အမိန့္ျပန္ကာ စတင္တည္ေဆာက္ေစသည္။ ၁၂ ၊ေမ၊၁၇၈၃တြင္ နန္းသိမ္းပြဲျဖင့္ စတင္နန္းစံသည္။ သို့ေသာ္ ၁၃၊ မတ္၊ ၁၈၁၀တြင္ အမရပူရျမို့တြင္ မီးအျကီးအက်ယ္ ေလာင္ရာ နန္းေတာ္ပါ ပ်က္စီးသျဖင့္ တဖန္ျပန္တည္ရျပန္သည္။ သို့ျဖင့္ အခ်ိန္တိုအတြင္း ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျပီး ဒီဇင္ဘာ၊၁၈၁၀ တြင္ ျပန္လည္စိုးစံသည္။ ထူးျခားခ်က္မွာ အမရပူရ နန္းေတာ္ တည္ေဆာက္ရာတြင္ အုတ္ခံုေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ထားျခင္းျဖစ္ျပီး ထိုကဲ့သို့ေသာ နန္းေတာ္တည္ေဆာက္ျခင္းမွာ သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ ပထမဆံုးအျကိမ္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။
ထိုေနာက္ ဘျကီးေတာ္မင္းလက္ထက္တြင္ အင္းဝသို့ ျပန္လည္ေျပာင္းေရွြ့ နန္းစိုက္ကာ သာယာဝတီမင္း လက္ထက္တြင္ အမရပူရကို နန္းျမို့အျဖစ္ ျပန္လည္သတ္မွတ္ကာ နန္းစိုက္ခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ မင္းတုန္းမင္းလက္ထက္တြင္ မနၱေလး ျမနန္းစံေက်ာ္ ေရွြနန္းေတာ္ကို တည္ေဆာက္ကာ ေျပာင္းေရွြ့နန္းစံရာ အမရပူရလည္း နန္းျမို့အျဖစ္မွ ေလ်ာက်ခဲ့သည္။ ၂၀၁၁ ခုနွစ္တြင္ ျကီးထြားလာေသာ မနၱေလးျမို့နယ္နိမိတ္သည္ အမရပူရျမို့ကိုလြမ္းျခံုသြားရာ အမရပူရျမို့သည္လည္းသီးျခားျမို့တစ္ျမို့အျဖစ္မွ မနၱေလးျမို့တြင္း ျမို့နယ္တစ္ခုျဖစ္သြားသည္။
ဆက္သြယ္ေရး
မနၱေလးမွ အေနာက္ဖက္ စစ္ကိုင္းတိုင္းသို့ သြားရာလမ္းအျဖစ္သာမက ရန္ကုန္-မနၱေလး အမွတ္(၂)လမ္းမျကီးနွင့္ပါ ခ်ိတ္ဆက္တည္ရွိသည့္အတြက္ သြားလာေရးလြယ္ကူသည္။ ထို့ျပင္ ျမစ္ျကီးနား-မနၱေလး မီးရထားလမ္းျဖတ္သန္းရာ ေဒသလည္းျဖစ္သည္။
ပညာေရး
ရတနာပံုတကၠသိုလ္ သည္ အမရပူရျမို့နယ္ရွိ ေတာင္သမန္အင္းအနီး တည္ရွိသည္။ အ.ထ.က ေက်ာင္းမ်ားက ျမို့ထဲတြင္ တည္ရွိသည္။
စီးပြားေရး
အမရပူရျမို့သည္ ျမန္မာျပည္တြင္ ရက္ကန္းျမို့အျဖစ္ တင္စားေလာက္ေသာ ျမို့ျဖစ္ေပသည္။ တစ္ျမို့လံုးနီးပါး ရက္ကန္းအတတ္ကို တတ္ျကသည္။ ျမို့ကို ျဖတ္သြားေသာ မနၱေလး စစ္ကိုင္းလမ္းေပၚတြင္ ေဆာင္းဒါး ရက္ကန္းေက်ာင္းလည္း ဖြင့္လွစ္ထားသည္။ ပိုးထည္လုပ္ငန္း၊ ခ်ည္ထည္လုပ္ငန္းမ်ား အဓိက စီးပြားေရး အျဖစ္လုပ္ကိုင္ျကသည္။ ေတာင္သမန္အင္း၊ တက္ေသးအင္းမ်ား တည္ရွိ၍ အင္းလုပ္ငန္းမ်ားျဖင့္လည္း စီးပြားရွာျကေလသည္။ ေဆးရြက္ျကီး ေဆးေပါင္းရံုမ်ားလည္း ရွိ၍ ေဆးေပါင္းေသာ လုပ္ငန္းလည္းရွိသည္။
အမရပူရျမို့
အမရပူရျမို့သည္ ယခင္က အထက္ျမန္မာနိုင္ငံ မနၱေလးတိုင္း မနၱေလးခရိုင္တြင္ ပါဝင္ခဲ့၍ အမရပူရနယ္နွင့္ ျမို့နယ္တို့ ရံုးစိုက္ျမို့ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ယခု အမရပူျမို့နယ္၏ ရံုးစိုက္ျမို့ျဖစ္၍ အမရပူရျမို့နယ္သည္ မနၱေလးတိုင္း၌ ပါဝင္ေလသည္။ အမရပူရျမို့နယ္သည္ ယခင္ အမရပူရနယ္၏ ေတာင္ဘက္ျမို့နယ္ျဖစ္၍ ေျမာက္ဘက္တြင္ မနၱေလးျမို့နွင့္ ပုသိမ္ျကီးျမို့နယ္တို့ ရွိျကေလသည္။ အမရပူျမို့သည္ ၉၁ စတုရန္းမိုင္ က်ယ္ဝန္း၍ ေက်းရြာေပါင္း ၄၆ ရြာ ပါဝင္ျပီးလွ်င္ ၁၉၇၃ ခုနွစ္ သန္းေခါင္စာရင္အရ လူဦးေရ ၁ဝ၆၁၄၉ ေယာက္ ရွိသည္။
အမရပူရျမို့သည္ မနၱေလးျမို့၏ အေနာက္ေတာင္ဘက္ မနၱေလး-ျမစ္ျကီးနား မီးရထားလမ္းေပၚ၌ လည္းေကာင္း၊ မနၱေလး-စစ္ကိုင္း-ေရွြဘို ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းေပၚတြင္လည္း ေကာင္း တည္ရွိ၍ မနၱေလးျမို့မွ မီးရထားလမ္းအတိုင္း ေျခာက္မိုင္မွ်သာေဝး၍ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းအတိုင္း ငါးမိုင္မွ်သာ ေဝးသည္။ ျမို့၏ အနီးတြင္ ေတာင္သမန္အင္း ရွိသည္။ ပုဂံမင္း လက္ထက္က ျမို့စာေရး ေမာင္ပိန္သည္ ထိုအင္းကိုျဖတ္၍ သစ္သားတံတားျကီးတစ္ခု ေဆာက္လုပ္လႉဒါန္းခဲ့ရာ ယခုတိုင္ ရွိေသးသည္။ ထိုတံတားကို ဦးပိန္တံတား ဟုေခၚတြင္သည္။ အမရပူရျမို့ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္တြင္ စစ္ကိုင္းမင္း အမည္ခံ မွန္နန္းရွင္ ဘျကီးေတာ္ မင္းတည္ထား ကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ စည္း ခံုေတာ္ပုထိုးေတာ္ျကီး ေစတီရွိရာ ဘြဲ့ေတာ္မွာမဟာဝိဇယရံသီ ျဖစ္၍ အလြန္ ထင္ရွားသည္။ ေတာင္သမန္အင္း တစ္ဘက္တြင္ ပုဂံမင္း တည္ထားခဲ့ေသာ ေက်ာက္ေတာ္ျကီးဘုရား ရွိသည္။ အမရပူရျမို့၏ အဓိကလုပ္ငန္းမွာ ပိုးထည္ရက္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းျဖစ္၍ ရက္ကန္းစင္မ်ား အိမ္တိုင္းေလာက္မွာပင္ ရွိျကသည္။ ယင္းပိုးထည္လုပ္ငန္းျကီးကို အေျကာင္းျပု၍ ခရစ္ ၁၉၁၂ ခုနွစ္ေလာက္ ကတည္းက ေဆာင္းဒါးရက္ကန္းေက်ာင္းကို တည္ေထာင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ျပီးလွ်င္ ျမန္မာနိုင္ငံ တစ္ဝန္းလံုးမွ ရက္ကန္းေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားမ်ားအား ပညာသင္ အေထာက္အပံ့ေျကးေပးကာ လာေရာက္သင္ျကား ေစေလသည္။ အမရပူရျမို့သည္ ျမို့နယ္ရံုးစိုက္ရာျမို့ျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ျမို့နယ္ အေထြေထြ အုပ္ခ်ုပ္ေရးဦးစီးရံုး၊ ျပည္သူ့ရဲတပ္ဖြဲ့စခန္း၊ စာတိုက္၊ ျပည္သူ့ေဆးရံု၊ အစိုးရတန္းျမင့္ေက်ာင္း၊ အလယ္တန္းေက်ာင္း၊ မူလတန္းေက်ာင္း၊ ေဈးစသည့္အေဆာက္အအံုမ်ား သိုက္ျမိုက္စြာ ရွိေလသည္။ ၁၉၅၃ ခုနွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းအရ လူဦးေရ ၁ဝ၅၁၉ ေယာက္ခန့္ရွိ၍ ဗုဒၶအယူဝါဒီ ျမန္မာလူမ်ိုး၊ အမ်ားဆံုး ေနထိုင္ျကသည္။
ပဒုမၼာေရွြျကာ၊ ဘိုးေတာ္စံရာ၊ နတ္ျပည္နွင့္တူေလျခင္း၊ ဘိုးေတာ္စံခင္းဟူသည္နွင့္အညီ အမရပူျမို့သည္ ေခတ္ ေကာင္းခ်ိန္ ေရွးနွစ္ေပါင္း ၁၈ဝ ေလာက္ကဆိုလွ်င္ နတ္ဘံု နတ္နန္းတမွ် ခမ္းနား သိုက္ျမိုက္ေသာ မင္းေနျပည္ေတာ္ျကီး ျဖစ္ခဲ့ဘူးေလသည္။ ေသျခင္းကင္းရာ ျပည္သာယာဟု အဓိပၸါယ္ရသည့္ အမရပူရျမို့၏ ပထမျမို့တည္နန္းတည္ျဖစ္ေသာ မင္းကား အေလာင္းမင္းတရားျကီး၏ စတုတၳားေတာ္ ျဖစ္၍ ငယ္မည္ ေမာင္ဝိုင္း အမည္ရ ဘိုးေတာ္ ဗဒံုမင္းတရားျကီးပင္တည္း။ ဘိုးေတာ္ဘုရားသည္ သကၠရာဇ္ ၁၁၄၃ ခုနွစ္တြင္ အင္းဝထီးနန္းကို သိမ္းပိုက္အုပ္စိုးျပီးသည္ေနာက္ မျကာမတင္ပင္ အမရပူရျမို့ကို ပထမဆံုး တည္ေဆာက္ေစခဲ့ျပီးလွ်င္ ၁၁၄၅ ခုနွစ္တြင္ အင္းဝ ေနျပည္ေတာ္မွ အမရပူရေနျပည္ေတာ္သို့ ေျပာင္းေရွြ့ စိုးစံေတာ္မူခဲ့သည္။ ၃၆ နွစ္တိုင္တိုင္ စိုးစံေတာ္မူျပီးသည္ေနာက္ ၁၁၈၁ ခုနွစ္တြင္ နတ္ရြာစံသည္။ ထိုေနာက္ ဘျကီးေတာ္ အမည္ရ ေျမးေတာ္ စစ္ကိုင္းမင္း၊ သာယာဝတီမင္းေခၚ ကုန္းေဘာင္မင္း၊ ပုဂံမင္း၊ မင္းတုန္းမင္းတို့ အသီးသီး အမရပူရနန္းေမြကို ဆက္ခံလာျကရာ ၁၂၁၉ ခုနွစ္တြင္မွ မင္းတုန္းမင္းျကီးသည္ အမရပူရ ေနျပည္ေတာ္ျကီးကို စြန့္ခြာ၍ မနၱေလးျမို့ေတာ္သို့ ေျပာင္းေရွြ့လာခဲ့ေလသည္။ ယင္းသို့ျဖင့္ အမရပူရ ေရွြျမို့ေတာ္ျကီးတြင္ မင္းဆက္ ငါးဆက္ စိုးစံခဲ့၍ နန္းသက္အားျဖင့္ ၇၄ နွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္မွ် ျကာျမင့္ခဲ့ရာ မည္မွ် ခမ္းနားသိုက္ျမိုက္၍ စိုျပည္သာယာခဲ့ ေျကာင္း သိနိုင္ေပသည္။
အမရပူရနန္းေတာ္ရာ၌ ထင္ရွားစြာ တည္ရွိေနေသးေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားအနက္ ဘိုးေတာ္ဘုရား၏ ျပာသာဒ္ဂူ၊ ဘျကီးေတာ္ဘုရား၏ ျပာသာဒ္ဂူ၊ ကုန္းေဘာင္မင္း၏ ျပာသာဒ္ဂူမ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ ယခုအခါ အမရပူရျမို့ကို ျမို့ေဟာင္းဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ေတာင္ျမို့ဟူ၍လည္းေကာင္း ေခၚျကသည္။ [၁]
စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေနရာမ်ား
ေဆာင္းဒါး ရက္ကန္းေက်ာင္း
ဦးပိန္တံတား
ေတာင္သမန္အင္း
တက္ေသးအင္း
မဟာဂနၶာရံုေက်ာင္း
ဗားကရာဘုန္းျကီးေက်ာင္း
ရတနာ့ဂူ နတ္ပြဲ
ပုထိုးေတာ္ျကီး(အမရပူရ)
ေက်ာက္ေတာ္ျကီးဘုရား(အမရပူရ)
သေျဗတန္းခံတပ္
ေရွြျကက္ယက္ေစတီ
ေရွြျကက္က်ေစတီ
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားျကီး ဦးဝိမလ၏ မဂၤႅာ ဓာတု ဓမၼေစတီေတာ္
သံေသကပ္ေက်ာ္ ဘုရား
ေတာင္သမန္အင္းေစာင္းက ေတာင္ေလးလံုးဘုန္းျကီးေက်ာင္း
ရည္ညွြန္းကိုးကား
↑ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္း၊ အတြဲ(၁၄)
အမိန့္ေတာ္ထဲကသမိုင္း-ေဒါက္တာသန္းထြန္း
